گزیده‌ای از عماد خراسانی

عیبم مكن ای دوست اگر زار بگریم            بگذار بگریم من و بگذار بگریم
بگذار كه چون مرغ گرفتار بنالم                     بگذار كه چون كودك بیمار بگریم
می خوردن من بهر طرب نیست خدا را                  حالی است كه بی طعنه اغیار بگریم
تنها نه بحال خود از این مستی هر شب                بر حالت این مردم هشیار بگریم
برهر كه در این دام مصیبت شده پابند                   بر شاه و گدا، پیر وجوان ، زار بگریم
بر لاله نو سر زده از دامن هامون                     بر غنچه نشكفته گلزار بگریم
زین عهد و وفائی كه جهانراست هر آنكو                       بگذاشته لب بر لب دلدار بگریم
این كاسه سر ها همه خاك است بفردا                   بگذار كه با زمزمه تار بگریم
جا دارد اگر تابصف حشر عمادا                             پبوسته از این بخت نگونساز بگریم

عماد خراسانی

مادر از بهر غم و رنج جهان زاد مرا     درس غم داد در این مدرسه استاد مرا
دل من پیر شد از بس که جفا دید وجفا       ندهد سود دگر قامت شمشاد مرا
آنچه می خواست دلم چرخ جفا پیشه نداد        وآنچه بیزار از آن بود دلم ،داد مرا
غم مگر بیشتر از اهل جهان بود که چرخ      دید و سنجید وپسندید وفرستاد مرا
در دلم ریخت بس بر سر هم غم سر غم      دل مخوانید،خدا داده غم آباد مرا
زندگی یک نفسم مایهء شادی نشده است           آه اگر مرگ نخواهد که کند شاد مرا
ترسم از ضعف،پریدن ز قفس نتوانم              گر که صیاد،زمانی کند آزاد مرا
آرزوی چمنم کمکمک از خاطر رفت            بس در این کنج قفس بال و پر افتاد مرا
یک دل و این همه آشوب و غم و درد عماد          کاشکی مادر ایام نمیزاد مرا 

ای کاش چو پروانه پری داشته باشم          تا گاه به کویت گذری داشته باشم

گر دولت دیدار تو درخانه ندارم                    ای کاش که در رهگذری داشته باشم

از فیض حضور تو اگر دورم و محروم             از دور به رویت نظری داشته باشم

گویندکه یار دگری جوی و ندانند                   بایست که قلب دگری داشته باشم

از بلهوسی ها هوسی مانده نگارا             وان اینکه به پای تو سری داشته باشم

تاریک شبی گشت شب و روز جوانی                          ای کاش امیدسحری داشته باشم

در مجلس ارباب تکلّف چه بگویم                          در میکده باید هنری داشته باشم

بگذار که از دوستی باده فروشان               رگبار غمت را سپری داشته باشم

هم صحبتی و بوس وکنارت همه گوهیچ                 من از تو نباید خبری داشته باشم؟

بسیار مکن ناله که این شعله عمادا              می سوزد اگر خشک و تری داشته باشم

عماد خراسانی

دوستت دارم و دانم كه تویی دشمن جانم             از چه با دشمن جانم شده ام دوست ندانم

غمم این است كه چون ماه نو انگشت نمایی         ورنه غم نیست كه در عشق تو رسوای جهانم

دم به دم حلقه این دام شود تنگتر و من       دست و پایی نزنم خود ز كمندت نرهانم

سرپر شور مرا نه شبی ای دوست به دامان          تو شوی فتنه ساز دلم و سوز نهانم

ساز بشكسته ام و طائر پر بسته نگارا        عجبی نیست كه این گونه غم افزاست فغانم

نكته عشق ز من پرس به یك بوسه كه دانی           پیر این دیر جهان مست كنم گر چه جوانم

سرو بودم سر زلف تو بپیچید سرم را                    یاد باد آن همه آزادگی و تاب و توانم

آن لئیم است كه چیزی دهد و باز ستاند                  جان اگر نیز ستانی ز تو من دل نستانم

گر ببینی تو هم آن چهره به روزم بنشینی             نیم شب مست چو بر تخت خیالت بنشانم

 

ما عاشقیم و خوشتر از این کار، کار نیست            یعنی به کارهای دگر اعتبار نیست

دانی بهشت چیست که داریم انتظار؟                   جز ماهتاب و باده و آغوش یار نیست

فصل بهار، فصل جنون است و این سه ماه                      هر کس که مست نیست یقین هوشیار نیست

سنجیده ایم ما، به جز از موی و روی یار                حاصل ز رفت و آمد لیل و نهار نیست

خندید صبح بر من و بر انتظار من                زین بیشتر ز خوی توام انتظار نیست

دیشب لبش چو غنچه تبسم به من نمود               اما چه سود زانکه به یک گل بهار نیست

فرهاد یاد باد که چون داستان او                          شیرین حکایتی ز کسی یادگار نیست

ناصح مکن حدیث که صبر اختیار کن            ما را به عشق یار ز خویش اختیار نیست

برخیز دلبرا که در آغوش هم شویم             کان یار یار نیست که اندر کنار نیست

امید شیخ بسته به تسبیح و خرقه است              گویا به عفو و لطف تو امیدوار نیست

بر ما گذشت نیک و بد، اما تو روزگار                     فکری به حال خویش کن این روزگار نیست

بگذر ز صید و این دو سه مه با عماد باش               صیاد من بهار که فصل شکار نیست

عماد خراسانی

آنکه رخسار ترا این همه زیبا می کرد          کاش از روز ازل فکر دل ما می کرد
آنکه می داد ترا حسن و نمی داد وفا کاشکی فکر من عاشقِ شیدا می کرد
یا نمی داد ترا این همه بیدادگری      یا مرا در غم عشق تو شکیبا می کرد
کاشکی گم شده بود این دلِ دیوانه ی من    پیش از آن روز که گیسوی تو پیدا می کرد
ای که در سوختنم با دلِ من ساخته ای      کاش یک شب دلت اندیشه ی فردا می کرد
کاش می بود به فکر دلِ دیوانه ی ما  آنکه خلق پری از آدم و حوا می کرد
کاش درخواب شبی روی تو می دید عماد    بوسه ای از لب لعل تو تمنا می کرد

عماد خراسانی

دلم آشفته آن مایه ناز است هنوز     مرغ پرسوخته در پنجه باز است هنوز
جان به لب آمد و لب بر لب جانان نرسید      دل بجان آمد و او بر سر ناز است هنوز
گرچه بیگانه ز خود گشتم و دیوانه ز عشق     یار عاشق کش و بیگانه نواز است هنوز
خاک گردیدم و بر آتش من آب نزد      غافل از حسرت ارباب نیاز است هنوز
گرچه هر لحظه مدد می‌دهدم چشم پر آب   دل سودا زده در سوز و گداز است هنوز
همه خفتند به غیر از من و پروانه و شمع     قصه ما دو سه دیوانه دراز است هنوز
گرچه رفتی ، ز دلم حسرت روی تو نرفت     در این خانه به امید تو باز است هنوز
این چه سوداست عمادا که تو در سر داری            وین چه سوزی‌ست که در پرده ساز است هنوز

عماد خراسانی

باز آهنگ جنون می زنی ای تار امشب                  گویمت رازی در پرده نگهدار امشب
آنچه زان تار سر زلف كشیدم شب و روز      مو به مو جمله كنم پیش تو اظهار امشب
عشق ، همسایه دیوار به دیوار جنون          جلوه گر كرده رخش از در و دیوار امشب
هر كجا می نگرم جلوه كند نقش نگار                   كاش یك بوسه دهد زینهمه رخسار امشب
از فضا بوی دل سوخته ای می آید    تا كه شد باز در آن حلقه گرفتار امشب ؟
سوزی وناله بیجا نكنی ای دل زار     خوب یا شمع شدی همدل وهمكار امشب
ای بسا شب كه بروز تو نشستیم ای شمع           كاش سوزیم چو پروانه به یكبار امشب
آتش است این نه سخن بس كن از این قصه عماد             ورنه سوزد قلمت دفتر اشعار امشب

 

چیست این آتش سوزنده كه در جان من است ؟     چیست این درد جگر سوز كه درمان من است ؟
از دل ای آفت جان صبر توقع داری     مگر این كافر دیوانه بفرمان من است
آنچه گفتند ز مجنون و پریشانی او    درغمت شمه ای ازحال پریشان من است
ماه را گفتم و خورشید وبخندید به ناز          كاین دو خود پرتوی از چاك گریبان من است
عالمی خوشتر از ان نیست كه من باشم و دوست           این بهشتی است كه درعالم امكان من است
آمد ورفت و دلم برد وكنون حاصل وصل                  اشك گرمی است كه بنشسته بدامان من است
كاش بی روی تو یك لحظه نمی رفت زعمر             ورنه این وصل كه باز اول هجران من است
اندر این باغ بسی بلبل مست است عماد              داستانی است كه او عاشق دستان من است

عماد خراسانی

از تو ای عشق در این دل چه شررها دارم     یادگار از تو چه شبها ، چه سحر ها دارم
با تو ای راهزن دل ، چه سفر ها دارم          گرچه از خود خبرم نیست ، خبرها دارم
تو مرا واله و آشفته و رسوا كردی     تو مراغافل از اندیشه فردا كردی
باز هم گرم از این آتش جانسوز تو ام           سرخوش از آه وغم و درد شب و روز توام
شكوه بیجاست ، مرا كشتی و جانم دادی            آنچه از بخت طمع داشتم ، آنم دادی
كاش دائم دل ما از تو بلرزد ای عشق          آن دلی كز تو نلرزد ، به چه ارزد ای عشق

سرو بودم سر زلف تو بپیچید سرم را           یاد باد آنهمه آزادگی و تاب و توانم

مرغكان چمنی راست بهاری و خزانی                  منكه در دام اسیرم چه بهارم چه خزانم
گریه از مردم هشیار خلایق نپسندند                    شده ام مست كه تا قطره ی اشكی بفشانم
ترسم اندر بر اغیار برم نام عزیزت                         چه كنم ؟ بی تو چه سازم ؟ شده ای ورد زبانم

كه تو را دید كه در حسرت دیدار دگر نیست            آری آنجا كه عیان است چه حاجت به بیانم؟

 

اهل گردم ، دل دیوانه اگر بگذارد ؟     نخورم می ، غم جانانه اگر بگذارد ؟
گوشه ای گیرم و فارغ ز شر و شور شوم     حسرت گوشه میخانه اگر بگذارد ؟
عهد کردم نشوم همدم پیمان شکنان                   هوس گردش پیمانه اگر بگذارد ؟
معتقد گردم و پابند و ز حیرت برهم             حیرت این همه افسانه اگر بگذارد ؟

همچو زاهد طلبم صحبت حوران بهشت      یاد آن نرگس مستانه اگر بگذارد
شیخ هم رشتهء گیسوی بتان دارد دوست   هوس سبحهء صد دانه اگر بگذارد
شمع می خواست نسوزد کسی از آتش او           لیک پروانه دیوانه اگر بگذارد ؟
دگر از اهل شدن کار تو بگذشت عماد                  چند گویی دل دیوانه اگر بگذارد ؟

عماد خراسانی

تو که یک گوشه چشمت غم عالم ببرد        حیف باشد که تو باشی و مرا غم ببرد
نیست دیگر بخرابات خرابی چون من           باز خواهی که مرا سیل دمادم ببرد
حال آن خسته چه باشد که طبیبش بزند     زخم و بر زخم نمک پاشد و مرهم ببرد
پاکبازی که تو خواهی نفسی بنوازیش                  نه عجب باشد اگر صرفه ز عالم ببرد
آنکه بر دامن احسان تواش دسترسی است           بدهان خاکش اگر نام ز حاتم ببرد
زنگ چل سالهء آئینهء ما گرچه بسی است            آتشی همدم ما کن که به یکدم ببرد
رنج عمری همه هیچ است اگر وقت سفر              رخ نماید که مرا با دل خرم ببرد
من ندانم چه نیازی است تو را با همه قدر             که غمت دل ز پریزاده و آدم ببرد
جان فدای دل دیوانه که هر شب بر تست              کاش جاوید بدان کوی مرا هم ببرد
من ننالم ز تو، لیکن نه سزا هست کسی              درد با خود ز در عیسی مریم ببرد
ذکر من نام دلارای حبیب است عماد           نیست غم دوست اگر نام مرا کم ببرد

 

از تـو آنی دل دیـوانهٴ من غـافل نیست                   اینکه درسینهٴ من هست تو هستی دل نیست

 آنکـه بـالا و بَـرِ زلـف دلا ویـز تـو را      دیـد و زنجیـری زلـف تو نشد عاقل نیست

شـرم از مـوی سپید و رخ پُـر چین دارم        ورنه آنکیست که برچون تو بُتی مایل نیست

مکن آزار دلی را کـه بـه جان طالب تست     وانگهش هیچ جـز این هـدیهٴ نا قابل نیست

 آه ای عشق چه سود از کشش و کوشش ما        عمر ما عمر حباب است و تـو را ساحل نیست

 به سراشیب چهل چون بنهـی پای ، بدان            قـدر انفاس که بس فاصلـه تا منزل نیست

 سیم و زر جوئی و در پنجهٴ پنجاه اسیر       تـو اگـر غافلی از خویش قضا غافل نیست

 آرزو کم کـن و از حرص بپـرهیز کـه آز                   آب شوری است کزان غیرعطش حاصل نیست

آنکـه پـا بـر سر مـوری بنهد از سـر عمد                 گـر سلیمان زمـان است یقیـن کامل نیست

بعد هفتاد به مستی گذران عمـر ، عماد      حمل این بار گران را به از این محمل نیست

عماد خراسانی

پیش ما سوختگان مسجد و میخانه یکـیست                   حـرم و دیـر یکی، سـبحه و پـیمانه یکیسـت

اینهمه جنگ و جدل حاصل کوته‌نظری است           گـر نـظر پـاک کنی کـعبه و بـتخانه یکیسـت

هـر کسی قصه‌ی شـوقش به زبانی گـویـد            چون نکو می‌نگرم حاصل افسانه یکیست

اینهمه قـصه ز سـودای گرفتاران اسـت        ور نه از روز ازل دام یکی،دانه یکیست

ره‌ هرکس به فسونی زده آن شـوخ ار نـه              گریه‌ی نیمه شب و خنده‌ی مستانه یکیست

گر زمن پرسی از آن لطف که من می‌دانم              آشـنا بـر در ایـن خـانه و بـیگانه یکیسـت

هـیچ غـم نیست که نسبت به جـنونم دادنـد           بهر این یک دو نفس عاقل و دیوانه یکیست

عـشق آتـش بـود و خـانه ‌خـرابی دارد          پیش آتش دل شمع و پر پروانه یکیست

گر به سر حد جنونت ببرد عشق«عماد»      بـی‌ وفـایی و وفـاداری جـانـانـه یکیسـت

گر چه مستیم و خرابیم چو شب های دگر          باز كن ساقی مجلس سر مینای دگر

امشبی را كه در آنیم غنیمت شمریم              شاید ای جان، نرسیدیم به فردای دگر

عهد کردم که دگر می نخورم در همه عمر        بجز از امشب و فردا شب و شبهای دگر

مست مستم، مشكن قدر خود ای پنجه غم      من به میخانه ام امشب تو برو جای دگر

چه به میخانه چه محراب، حرامم باشد             گر به جز عشق توام هست تمنای دگر

تا روم از پی یار دگری می باید             جز دل من دلی و جز تو دلارای دگر

باده پیش آر که رفتند از این مکتب راز            اوستادان و فزودند معمای دگر

گر بهشتی است، رخ توست نگارا! كه در آن           می توان كرد به هر لحظه تماشای دگر

از تو زیبا صنم این قدر جفا زیبا نیست                  گیرم این دل نتوان داد به زیبای دگر

می فروشان همه دانند عمادا! كه بود                عاشقان را حرم و دیر و كلیسای دگر

رفته بودی تو و دلمرده ز رفتارِ تو من                   خوب شد آمدی، ای کشته ی دیدار تو من

 ستمت گر چه فزون است و وفا کم، غم نیست        کم کَمَک ساخته ام با کم و بسیار تو من

 هر دلی نیست عزیز دل من، لایق صید                       باش همواره تو صیاد و گرفتار تو من

 این سه ارزانی هم باد الهی همه عمر                       بختْ یارِ تو و تو یارِ من و یارِ تو من

 هیچ دانی که در این دوری یک ماهه چه رفت          یا چه دیدم ز غم و حسرت دیدارِ تو من

 سال ها پیر شدم لیک جوان خواهم شد                     لبْ نَهَم باز چو بر لعل شِکَربار تو من

شعر