عرفی شیرازی

زاهد به فریب مرد و زن مشغول است           صوفی به عمارت بدن مشغول است

عاشق به هلاک خویشتن مشغول است       دانا به کرشمه سخن مشغول است

عرفی شیرازی

امید عیش کجا و دل خراب کجا ؟                    هوای باغ کجا و طایر کباب کجا؟

به می نشاط جوانی به دست نتوان کرد              سرور باده کجا و نشای شباب کجا؟

بدون کلبۀ رندان کجاست خلوت شیخ                حریم کعبه کجا و مجلس شراب کجا؟

بلای دیده و دل را ز پی شتابانم               کسی نگویدم: “ای خان و مان خراب” کجا؟

بلند همتی ذره داع می کندم                             وگر نه ذره کجا و مهر آفتاب کجا؟

نوای عشق ابد میسرود عرفی دوش             کجاست مطرب و آهنگ این رباب کجا؟

داعی=دعاکننده.خواهنده.

عرفی شیرازی

خاموشی من قفل نهان خانۀ  عشق است        افسانه ی من گریه ی مستانۀ  عشق است

دیوانه دل من که درو فتنه زند جوش                  گنجی است که آرایش ویرانۀ  عشق است

شوریده شد از ناخن عشق این دل صد شاخ         این زلف پریشان شده از شانۀ عشق است

صد دشنه خورد عقل که خاری کشد از پای          این ها گل آن است که بیگانۀ عشق است

از منطق و حکمت نگشاید اثر شوق         این ها همه آرایش افسانۀ عشق است

هر شمع که در انجمن دهر بر افروخت         گر آتش طور است که پروانۀ عشق است

عرفی دل افتاده ام از کعبه چه جویی          دیری است که او فرش صنم خانۀ عشق است

عرفی شیرازی

منزل گه دل ها همه کاشانۀ  عشق است         هر جا که دلی گم شده در خانۀ عشق است

ویرانۀ جاوید بماند دل بی عشق         دل شود آباد که ویرانۀ  عشق است

فرزانه در آید به پری خانۀ مقصود     هر کس که در این بادیه دیوانۀ عشق است

پیمانۀ زهر فلکم تلخ نسازد           این حوصله تلخی کش پیمانۀ عشق است

هر کس به لبش گرم شود چشم تبسم          با او ننشینند که بیگانۀ عشق است

عرفی دل و دین باخته ای دلخوش او باش    این ها ثمر کاشتن دانۀ عشق است

عرفی شیرازی

ما را به طرب موعظت و پند حرام است       بر اهل محبت دل خرسند حرام است

در مذهب ما تشنه لبان، شربت کوثر        بی چاشنی آن لب چون قند، حرام است

ناصح مگشا لب که گنه کار نگردی          در شرع ملامت زدگان پند حرام است

در آرزوی وصل که در باغ محبت            چندین ثمر نخل برومند حرام است

دارم هوس دیدن ماهی که به رویش         غیر از نظر لطف خداوند حرام است

محرومی یعقوب از آن است که بگزید          شرعی که در آن دیدن فرزند حرام است

یا رب چه بلایی است که در مذهب خوبان        دشنام حلال است و شکرخند حرام است

زندانی غم باش که در شرع محبت          صیدی که نشد کشته درین بند حرام است

عرفی بود از میکدۀ درد قدح نوش       آن باده ننوشد که بگویند حرام است

عرفی شیرازی

گشتم اندر دل خوبان، همه خوبان خودند           همه دل در شکن زلف پریشان خودند

بس که پیمان شکنی در دلشان جا کرده است           بسته پیمان به خود و آفت پیمان خودند

گه در اندیشهٔ خود و گاه در آئینهٔ ما           دیده بر صورت خود دوخته، حیران خودند

شیوهٔ ناز و نیاز خود و ما برده ز یاد           بلبل باغ خود و وَرد گلستان خودند

نی سبکدستی مهمان، نی مگس ران ادب           همه حلوای تر و مگس خوان خودند

لب نوشین بمکید و دل مردم بگَزید                نیشتر زار کسان و شکرستان خودند

عالمی کُشته به بی مهری و با خویش به مهر             همه سرمایهٔ بی دردی و درمان خودند

جان ارباب وفا خاک شد اندر کف دوست                بس که سرگرم نوازشگری خوان خودند

کی به ایمان کسی شان نظر افتد عرفی                همه آئینه به کف دشمن ایمان خودند

عرفی شیرازی

کوی عشق است و همه دانه و دام است این جا              جلوۀ مردم آزاده حرام است این جا

هر که بگذشته در این کوی به بند افتادست              طایر بی قفس و دام کدام است این جا

آن که هر گام بلغزید در این کوی برفت           صفت راه روان لغزش گام است این جا

عشرت بزم تو زآن ست که محنت بر ماست      صبح آن ناحیه وقتی است که شام است این جا

برو از عشق مچین معرکه  ای شیخ حرم               طفل را شیوۀ بازیچه حرام است این جا

در حرم ذکر بت ای دیر نشین خاص تو نیست          لله الحمد که این زمزمه عام است این جا

شوق موسی چه که آن مه چو بر آید بر بام        مشعل طور کمندافکن بام است این جا

سر تقدیر در آن نشا رسد شحنه به گوش             سر این مسأله نگشای که خام است این جا

عشق بنشست ز پا در ره جویایی قرب            زاغ اندیشه همان کبک خرام است این جا

عرفی از هر دو جهان می رمد الا در دوست           همه جا وحشی از آن است که رام است این جا

عرفی شیرازی

صد شکر کز اقبال غم و لشگر آفت     در مملکت عشق نشینم به خلافت

هر چند که در خورد جمالت نظری نیست        حیف است که پنهان بود آن حسن لطافت

تا دختر رز دست در آغوش برقصید          گو محتسب شهر مکن ترک ملامت

هر چند که شمشیر به بیگانه نراند         بر حوصله ی عشق بکش تیغ ظرافت

آلودگی از دهنم دور نگردد          گر چشمه ی کوثر کنمش صرف نظافت

در عشق چه یک گام و چه صد مرحله، عرفی          تا شوق نباشد نشود طی مسافت

صد شکر که بتخانه ی اندیشه خراب است        ناقوس و تبش در گرو باده ی ناب است

با قسمت خود هر که تو بینی جم و دارا است         محتاجی مردم همه آن سوی حساب است

سیرابی و لب تشنگی از هم نشناسیم         این است که آسایش ما عین عذاب است

حرمان مرا شوق دهد نشاء مقصود           بس تشنه فرو مرد ندانست که آب است

گر کبک دل من نزند قهقه ی ذوق           معذور همی دار که در چنگ عقاب است

توفیق بهانه است اگر عازم راهی           بشتاب که سرمایه ی توفیق شباب است

دی پیر مغان گفت دلم سوخت که عرفی           جویای رموز است ولی بیهده یاب است

عرفی شیرازی

دلی دارم که می جوشد ز هر مو چشمهٔ خونش       نه آن خونی که بتوان از گرستن داد بیرونش

به افسون می کند آلوده درد عافیت بخشم            بیا ای مرگ و آزادی ببخش از ننگ افسونش

ز گلگون کی نهد منت به دوش کوهکن شیرین          که ساق عرش غیرت می برد بر پای گلگونش

اگر در جلوه گاه حسن آید عشق بی پرده           شود معلوم بر لیلی، که لیلی بود مجنونش

نمی دانم چه امیدم به آن لب هاست، می دانم          که دارد خنده بر امید من، لب های میگونش

به تیر غمزه اش نازم که صد جا بشکند در دل          به دست معجز عیسی اگر آرند بیرونش

چنان حسن قبولی در ملامت نیست عرفی را         که هر ساعت در آغوش آورد بیدادگر دونش

عرفی شیرازی

غم می گزد لب من، من می گزم لب عشق                میرم به تلخی غم، نازم به مشرب عشق

دانای شهر و ده کیست، کاز طنز ما نرنجد                خندند بر فلاتون، طفلان مکتب عشق

داروی صحت عشق در حکمت ازل نیست                    اما ز سردی عقل، زایل شود تب عشق

ناکامی دمی عشق پروردهٔ مراد است                    در آفتاب غرق است شام من و شب عشق

در دیر و کعبه سایل، با کفر و دین مقابل                         با نوش و نیش یک دل، این است مشرب عشق

تا ریخت خون عرفی، از چشم خلق شد گم            زان جلوه ها تو گویی، این بود مطلب عشق

عرفی شیرازی

تنها نشین گوشهٔ غمخانهٔ خودیم            گنج غمیم و در دل ویرانهٔ خودیم

لب تر نکرده ایم ز جام و سبوی کس            جاوید مست جرعه و پیمانهٔ خودیم

با غم نشسته ایم به تدبیر عقل خویش             ما آشنا به دشمن و بیگانهٔ خودیم

بس در گشوده ایم، چه دشمن، چه دوست را            ما قفل بی گشاد در خانهٔ خودیم

شیرین نکرده ایم لب از گفت و گوی کس            لب ها به زهر شستهٔ افسانهٔ خودیم

گاهی فریب توبه و گاهی فساد زرق          بازیچهٔ طبیعت طفلانهٔ خودیم

غیرت روا نداشت که برقع برافکنیم            تا جمله بنگرند که جانانهٔ خودیم

عرفی برو، تهیهٔ افسون مکن که ما            صید فریب دام خود و دانهٔ خودیم

ما گریبان دل از گل های غم پر کرده ایم        از شراب تلخکامی جام جم پر کرده ایم

مژده باد ای دل، نثار کام را آماده باش           کز گل پژمردگی دامان غم پر کرده ایم

هیچ از این حسرت نمی سوزیم کز بازار فیض           اهل دل جیب مراد و ما شکم پر کرده ایم

تیغ و سر درکف به سوی عشق رفتم، گفت رو          کز شهیدان عاقبت را از عدم پر کرده ایم

خوش برآ عرفی زمانی با الم خاموش باش        کز هجوم ناله آزار الم پر کرده ایم

عرفی شیرازی

بیا ای درد کز راحت رمیدن آرزو دارم                به غم پیوستن از شادی بریدن آرزو دارم

بیا ای عشق و رسوای جهانم کن که یک چندی             نصیحت های بی دردان شنیدن آرزو دارم

بیا ای شوق و دست رقبتم سوی گریبان بر            که بی تابانه پیراهن دریدن آرزو دارم

بیا ای بخت و تقریبی برانگیز از پی قتلم            که جان را بسمل آن غمزه دیدن آرزو دارم

بیا ای غمزه ترک بی وفایی کن که در محشر         ز زخم غمزه اش در خون تپیدن آرزو دارم

بیا ای مرگ یاری کن که بی او ناتوانستم            به خون غلتیدم اکنون آرمیدن آرزو دارم

ز من پوشیده عرفی آه خود را، آه اگر داند           که من هم زهر بد نامی چشیدن آرزو دارم

عرفی شیرازی

رفتیم و با غمت دل پر خون گذاشتیم        جان را به صیدگاه تو در خون گذاشتیم

رفتیم و دل رمیده و شبدیز غیر را            با شوق بی عنانی گلگون گذاشتیم

رفتیم و توبه کرده ز میخانهٔ مراد           میل قدح به آن لب میگون گذاشتیم

رفتیم و در زمانه ز غمنامه های تو           نشنودهٔ غم تو به مجنون گذاشتیم

رفتیم و انتقام ستم های غیر را           با عادت طبیعت گردون گذاشتیم

رفتیم عرفی از چمن وصل ناامید         در دل هوای آن قد موزون گذاشتیم

شبدیز= شب رنگ ، سیه فام

هرگز دل کس را به گناهی نشکستیم         وز بهر جزا طرف کلاهی نشکستیم

صد نخل نشاندیم ولی گوشهٔ دستار           از طرف چمن شاخ گیاهی نشکستیم

از میکده بردیم دو صد شیشه به کعبه        یک شیشه دلی بر سر راهی نشکستیم

صد ره نشکستیم سر از سنگ جنون، لیک          یک ره به غلط طرف کلاهی نشکستیم

هرگز هوس روی تو نگذشته به خاطر           کز هّم تو در دیده نگاهی نشکستیم

یک ره به کمال تو ندیدیم که در دل          عرفی صفت از بیم تو آهی نشکستیم

عرفی شیرازی

دانی که چیست مصلحت ما؟ گریستن       پنهان ملول بودن و تنها گریستن

بی درد را به صحبت ارباب دل چه کار          خندیدن آشنا نبود با گریستن

دایم به گریه غرقم و چون نیک بنگرم       زین گریه ره دراز بود تا گریستن

عمری به گریه های هوس آلود صرف شد، کنون        عمری به تازه بایدم و واگریستن

درمان من ز مسیحا مجو که هست         دردم جفای یار و مداوا گریستن

گاهی به یاد سرو قدی، گریه هم خوش است         تا کی ز شوق سدرهٔ طوبا گریستن

هر کس که هست گریه به جانش رواست و بس          نتوان به عالمی تن تنها گریستن

عرفی ز گریه دست نداری که در فراق                دردت ز دل نمی برد الا گریستن

سدره طوبا= کنایه از معشوق بهشتی

عرفی شیرازی

به امید عذر خواهان ز نیاز عذر خواهی        که مسوز بیش از اینم به گناه بی گناهی

طلبد بهار بوست، ز نسیم صبحگاهی          سر آفتاب جوید ز تو زیب کج کلاهی

ز فروغ آفتابم نبود خبر که بی تو          چو دو زلف توست یکسان، شب و روزم از سیاهی

تو به سهو گاه گاهی نکهت فتاده بر من           من ساده لوح با خود، گله سنج کم نگاهی

مفروش ناز و عصمت، قدحی شراب در کش          که بِهَشت شرم و عصمت ز غرور بی گناهی

چه خوش است آن که بینم به جفا بهانهٔ خویش          که گهی به یادش آرم به زبان عذر خواهی

هم شب به بانگ بلبل، زده در چمن پیاله             چو نسیم گل ز بستان، دم صبح گشته راهی

به دل خراب عرفی، بفرست دردی از نو          که شکست رنگ دردش به دعای مرغ و ماهی

عرفی شیرازی

یاران دگر انگشت نما خواهم گشت      مجموعهٔ درد بی دوا خواهم گشت

هم دست به دل بنهاده، هم دل در دست            از بهر دوا به شهرها خواهم گشت

ایوب به صبر خویشتن می نازد      یعقوب به بوی پیرهن می نازد

داوود به لحن خویشتن می نازد           این عشق به ناله های من می نازد

عشق آمد و گوید که زبان بگشایند                  وز مژدهٔ من دل جهان بگشایند

راحت نه عیان است، ندایی بزنند                 تا روی نقاب بستگان بگشایند

عشق آمد و از مژدهٔ غم شادم کرد    وز بندگی عافیت آزادم کرد

هر موی مرا به یک جهان درد آراست         چندان که خراب بودم آبادم کرد

شعر