ویلیام گلاسر

ویلیام گلاسر (گلسر)

William Glasser, 1925 –2013

• ویلیام گلاسر را به عنوان منتقد روش متعارف روان درمانی می‌شناسند.  کسی که معتقد است قسمت عمده‌ آنچه ما به نام بیماری‌های ذهنی و روانی می‌شناسیم، بخشی از ویژگی‌ها و رفتارهای یک انسان سالم است!

فقط به دلیل اینکه ما :
i. منطق رفتارهای خودمان و دیگران را به درستی نمی‌فهمیم،
ii. نمی‌توانیم به سادگی آنها را تغییر دهیم،
ترجیح می‌دهیم از برچسب‌های پیچیده برای آنها استفاده کنیم.

o دغدغه‌ اصلی گلاسر، افزایش شادی و رضایت و مسئولیت پذیری انسان‌هاست.

o این روانشناس آمریکایی، در سال ۱۹۲۵ در ایالت اوهایو متولد شد.  تحصیلاتش ابتدا در حوزه مهندسی شیمی بود. اما بعدها پزشکی خواند و سپس به زمینه‌ی روانشناسی بالینی علاقمند شد و در آن حوزه ادامه تحصیل داد.  او فعالیت حرفه‌ای خود را در این زمینه از سن سی و دو سالگی آغاز کرد و در آن زمان در مطالعاتش با مفهوم «سیستم‌های کنترل ادراکی» Perceptual Control Theory به روایت ویلیام پاور William T. Powers آشنا شد.

ایده‌ها و الهامی که از نظریه کنترل ادراکی به دست آورد، برایش چنان تاثیرگذار و ارزشمند بود که او نظریه‌ خودش را در کتاب واقعیت درمانی، «نظریه کنترل» Control Theory نامید. وی بعدها نام نظریه‌اش را به «نظریه انتخاب» Choice Theory تغییر داد. گلاسر دو سال بعد از انتشار کتاب واقعیت درمانی Reality Therapy ، در کالیفرنیا، موسسه‌ای به نام «واقعیت درمانی» هم تاسیس کرد که بعدها به «انستیتو ویلیام گلاسر» تغییر نام داد و هنوز به صورت بسیار جدی به فعالیت مشغول است.

شاید در کنار «واقعیت درمانی» عناوین سایر کتاب‌های او، مدل ذهنی گلاسر را بیشتر آشکار کند:

a. مدارسی بدون دانش آموزان ناموفق Schools Without Failure

b. درک بهتری از رفتارها و انگیزه ها با استفاده از «نظریه انتخاب»

c. چگونه «روانپزشکی» به «سلامت روانی» ما آسیب میرساند؟!

او اضطراب، افسردگی، عصبی بودن، وسواس، اختلال دوقطبی و سایر بیماریهای مشابه را بیشتر یک «برچسب» بیماری می داند تا یک «بیماری واقعی».  او معتقد است که انسانها در شرایط پیچیده محیطی به نقطه ای می رسند که ترجیح میدهند این «برچسب»ها را بپذیرند تا اینکه مسئولیت رفتار و تصمیم گیری و انتخابهای دشوار را در اطراف خود بر عهده بگیرند.

گلاسر معتقد است که در بلندمدت، تنها چیزی که واقعاً به عنوان «مشکل» در زندگی انسانها وجود دارد، مشکل «رابطه» است.  رابطه با دوستان، نزدیکان، شغل و محیط اطراف.  اگر انسانها میخواهند زندگی سالمتری داشته باشند، باید مدیریت روابط خود را بیاموزند و انگیزه های خود را بهتر بشناسند.

رویکرد گلاسر به صورت سنتی نبود، او مفاهیمی همچون بیماری روانی اعتقادی ندارد مگر اینکه ضایعه مغزی توسط آسیب شناس یافت شده باشد.  او در همان اوایل به این نتیجه رسید که ما موجوداتی اجتماعی هستیم و به یکدیگر احتیاج داریم و دلیل تقریباً تمام علائم روانشناختی، ناتوانی خودمان در برگزاری ارتباط با افراد مهم در زندگی مان می یاشد.

در سال ۱۹۸۰، وی شروع به شکل دهی ایده ای کرد که منجر به نظریه انتخاب شد: چرا خیلی از مردم در روابط خود خوشحال نیستند؟
به عکس سایر موجودات زنده، فقط انسان به صورت ژنتیکی به وسیله نیاز به قدرت بر انگیخته می شوند.  ما تلاش می کنیم که این نیاز را به وسیله آنچه وی روانشناسی کنترل بیرونی تلقی می کند، ارضا کنیم. در واقع تلاش می کنیم مردم را مجبور کنیم بر اساس میل ما رفتار کنند.

اگر ما نتوانیم یاد بگیریم که چگونه این نیاز به قدرت خود به وسیله احترام به یکدیگر پاسخ دهیم، روزها بسیار دشوار سپری می شود.  او نظریه انتخاب را ارائه می دهد که جایگزینی برای کنترل بیرونی باشد و باقیمانده زندگی خود را وقف آموزش و حمایت از این ایده کرده است.

مسیر حرکت گلسر دربردارنده پیشرفت‌های مداوم در عرصه کار کلینیکی، سخنرانی و تدریس و نوشتن بود و تا به امروز محصول این تلاش‌ها انتشار بیش از بیست کتاب است. او در سال ۱۹۶۵ کتاب واقعیتدرمانی، و در سال ۱۹۶۹ مدارس بدون مردودی را منتشر نمود.  گلسر در سال ۱۹۹۸ با انتشار کتاب تئوری انتخاب بیش از پیش مفهوم انگیزش و عامل ایجاد‌کننده رفتار را از منظر روان‌شناسی کنترل درونی بسط داد.  همچنین در سال ۲۰۰۳ با انتشار کتاب‌های هشدار: روانپزشکی می‌تواند برای سلامتی شما خطرناک باشد! و در سال ۲۰۰۷ با هشت درس برای ازدواج خشنود به تعالی و بهبود سلامت روانی جامعه جهانی مشارکت بسیار نموده است.

مشاهدات سیستماتیک دکتر گلسر او را به این نتیجه رساند که ما انسان‌ها به‌طور ژنتیکی موجودات اجتماعی هستیم و برای بقا و زنده ماندن به یکدیگر نیازمندیم.  بر این اساس گلسر معتقد است همواره یک مشکل ارتباطی (به معنی یک رابطة خراب، نارضایتمند یا قطع یک رابطه مهم) عامل زیرین مشکلات روان‌شناختی ماست. بیش‌تر مشکلات روانی ما از ناتوانی ما در خوب کنار آمدن با افراد مهم زندگیمان نشات می‌گیرد.

او از سال ۱۹۸۰ تمام همت خود را برای یافتن پاسخی به این پرسش که «چرا بسیاری از انسان‌ها در روابط خود ناخشنود هستند؟» متمرکز نمود. کوشش‌های او به ارائه تئوری انتخاب: «انسان‌ها چرا و چگونه رفتار می‌کنند؟» منجر شد.  بر اساس این نظریه برخلاف دیگر موجودات زنده تنها انسان‌ها هستند که به طور ژنتیکی برای ارضای نیاز به قدرت از درون برانگیخته می‌شوند.

تنها ما هستیم که آموخته‌ایم حق با من است و شما اشتباه می‌کنید و تلاش می‌کنیم تا نیاز خود به قدرت را از طریق روان‌شناسی کنترل بیرونی ارضاء کنیم. که در اساس تلاش می‌کنیم دیگران را به انجام کاری مجبور کنیم که خود می‌خواهیم.  همین تلاش نامؤثر به نشانگان توضیح داده شده در DSM-IV و موارد دیگر مانند رنج و ملالت منجر می‌شود.

دکتر گلسر تئوری انتخاب را به عنوان یک روان‌شناسی نوین مبتنی بر کنترل درونی و جایگزینی برای روان‌شناسی کنترل بیرونی پیشنهاد می‌کند و تمام زندگی خود را صرف آموزش و گسترش و اصلاح این نظریه نموده است.

در سال ۲۰۰۰ دانشگاه سانفرانسیسکو درجه دکتری افتخاری علوم انسانی را به ایشان اعطاء نمود. در مارس ۲۰۰۳ از سوی انجمن مشاوره آمریکا به عنوان فردی که سهم قابل توجهی در گسترش و ارتقاء کیفی مشاوره و کار حرفه‌ای خود داشته است مورد تقدیر قرار گرفت. همچنین در آوریل ۲۰۰۴ انجمن مشاوره آمریکا برای پایه‌گذاری واقعیت درمانی، نشان اُسطوره مشاوره را به گلسر اعطاء کرد.  در سال ۲۰۰۵ انجمن روان‌شناسی آمریکا عنوان بسیار والای استاد ممتاز در درمانگری را به گلسر نسبت داد که بزرگ‌ترین لقب ممکن برای اعطاء به یک فرد به شمار می‌رود.

دکتر ویلیام گلسر، ۱ شهریور ۱۳۹۳ در منزل خود در لس آنجلس از دنیا رفت.

منابع:
دانلود کتاب تئوری انتخاب ویلیام گلاسر- فارسی
انتشارات سایه سخن
وبلاگ رسمی دانشکده روانشناسی آزاد گرمسار
اقبال
روان شناسی نگرش
کودکان دبستان

خلاصه كتاب تئوری انتخاب

• بهترین کاری که والدین می توانند برای فرزندشان انجام دهند این است که به یکدیگر عشق بورزند.

o تئوری انتخاب می گوید بنابر دلایل علمی، تمام کارهایی که انجام می دهیم، از جمله همین احساس بدبختی و فلاکت، را خودمان انتخاب می کنیم.  دیگران نه می توانند ما را بدبخت کنند و نه خوشبخت. تمام آنچه می توانیم از آنها دریافت کنیم یا به آن ها بدهیم اطلاعات است.  اما اطلاعات به خودی خود نمی تواند احساس یا عملی را در ما ایجاد کند.

o اگر تمام روانپزشکان ناگهان ناپدید شوند، دنیا متوجه غیبت آن ها نمی شود.  البته منظور تحقیر نیست، بلکه منظورش این است که اگر هدف روانپزشکان کاهش بدبختی و ناخشنودی در دنیا و کمک به مردم برای بهتر کنار امدن با یکدیگر است، تلاش های آنان چندان موثر نبوده است. هیچ فردی متوجه این نکته نیست که روان شناسی کنترل کننده، اجبارگر و زورگرا موجب ناخشنودی گسترده ای است که با وجود سعی و کوشش زیاد هنوز نتوانسته ایم آن را کاهش دهیم.

o صدای زنگ تلفن و هر چیز دیگری که ما از دنیای بیرون دریافت می کنیم، و حتی اطلاعاتی که از بدنمان دریافت می کنیم، صرفاً اطلاعاتند.  ولی اطلاعات به معنی کنترل نیست.  از دیدگاه تئوری انتخاب محرک ها، به این معنا که بتوانند به طور دائم انسانی را کنترل کنند تا رفتار خاصی را انتخاب کند، وجود ندارند. از آنجا که اطلاعات نمی توانند ما را به انجام کاری وا دارند، ما میتوانیم انتخاب کنیم اطلاعات را نادیده بگیریم، یا آن گونه که صلاح می دانیم به آن ها پاسخ دهیم.

o برای ایجاد و نگهداری روابط انسانی مورد نیازمان باید از انتخاب رفتارهای تخریب گر:
i. زور، ii. اجبار، iii. تحمیل، iv. تنبیه، v. پاداش، vi. کنترل، vii. ریاست، viii. تحریک احساسات، ix. انتقاد، x. سرزنش، xi. شکایت، xii. غرغر، xiii. اذیت و آزار، xiv. مقایسه، xv. قهر، و xvi. کناره گیری دست برداریم.

o باید به جای این رفتارهای تخریبگر، رفتارهای مهروزی که عبارتند از:
i. گوش دادن، ii. حمایت، iii. مذاکره، iv. تشویق و دلگرمی، v. عشق، vi. دوستی، vii. اعتماد، viii. پذیرش، ix. گشاده رویی، و x. احترام گذاردن را جایگزین کنیم.

این واژگان تفاوت بین روانشناسی کنترل بیرونی و تئوری انتخاب را نشان می دهند.

o  حرف آخر این کتاب خشنودی و شادامانی است و با تمام کوشش های ما دستیابی به این هدف به ظاهر ساده بسیار دشوار است.  برای آن که خشنود باشیم، به نزدیکی و صمیمیت با دیگر افراد خشنود نیاز داریم . بنابراین هرچه تعداد افراد خشنود و شادمان کم تر باشد، شانس خشنودی هر یک از ما نیز کم تر خواهد شد.  دنیا مملو از آدم های تنها، ناکام، عصبانی و ناخشنودی است که نمی توانند به هیچ آدم خشنود و شادمانی نزدیک و با او صمیمی شوند.  عمده ترین مهارت های اجتماعی آنان نیز شکایت، سرزنش و انتقاد است که به سختی میتوان با چنین مهارت هایی با دیگران کنار آمد.

o وقتی اسپرم تخمک را بارور می کند، هر یک پنجاه هزار ژن در سلول اولیه به ودیعه می گذارند.  این صد هزار ژن دستوالعمل های اطلاعاتی را با خود دارند که تعیین می کنند هر یک از ما چه کسی شویم.  برای خلق انسان، این سلول اولیه میلیاردها بار تقسیم سلولی می شود و یک نسخه از این ژن های آغازین تقریباً در تمام سلول های جنین در حال رشد وجود دارد.  هر سلولی که یک نسخه از این ژن ها را در خود حمل می کند به دستور یک یا چند ژن، به یکی از اندام ها و بافت های مورد نیاز مثل پوست، عضله، استخوان، قلب، ریه ها و مغز تبدیل میشود.

o بنابراین به غیر از بقا که به میزان زیادی وابسته به فیزیولوژی ماست، به لحاظ ژنتیکی این گونه برنامه ریزی شده ایم تا برای ارضای چهار نیاز روان شناختی:

A. عشق و احساس تعلق، B. قدرت وپیشرفت، C. آزادی، D. تفریح تلاش کنیم.

o تمامی رفتارهای ما همیشه در آن لحظه که دست به انتخاب می زنیم، بهترین انتخاب ما برای ارضای یک یا چند نیاز از این نیازهاست.

o مراقت کسانی که خوش و شنگول هستند ولی دوستان نزدیک و صمیمی ندارند باشید.  ممکن است آن ها خوش طبع و بذله گو باشند، ولی شوخی آن ها بیشتر تحقیر و ابزار نفرت است. اگر با چنین آدمی ازدواج کنید، خیلی زود هدف خوش طبعی خصمانۀ او قرار خواهید گرفت، و ممکن است تا آخر عمر از ازدواج خود پشیمان باشید.  دنبال کسی باشید که دوستان خوبی دارد، با آن ها خوب رفتار می کند و شما نیز از بودن با ایشان لذت می برید.  کسی که دوستان خوبی ندارد، راه و رسم دوست داشتن و مهرورزی را نمی داند. عشق و دوستی خیابان دو طرفه اند.  پذیرش و قبول عشق هم یک نوع هنر است.

o روزی که بازی کردن را کنار بگذاریم، یادگیری و آموختن هم متوقف می شود.  بهترین نشانۀ تفریح و نشاط ، خنده است. اگر چیزهایی که یاد می گیریم یا به دست می آوریم را با دیگران سهیم نشویم، چه لطفی دارد؟

o تئوری انتخاب به ما می آموزد که دنیای مطلوب من، اساس و شالودۀ زندگی من است، و نه اساس زندگی دیگران؛ به اعمال و آنچه نوجوانان انجام می دهند خوب دقت کنید، ولی به آنچه می گویند توجه خاصی نکنید.

o امروز از یکدیگر می پرسیم : حالت چطوره ؟ در دنیای تئوری انتخاب به جای به کارگیری این سؤال تصنعی و پیش پا افتاده می پرسیم :
i. امروز چه چیز مهمی اتفاق می افتد ؟
ii. امروز چه کار مهمی انجام می شود ؟
iii. می خواهی چه کار کنی؟

o بجای سؤال در بارۀ احساس منفعل که معمولاً افراد را به دادن جواب های تصنعی وا می دارد، از سؤالات مبتنی بر انجام عمل فعال استفاده می کنیم.

افسردگی

• افسردگی کردن یکی از قوی ترین روش هایی است که انسان برای مهار ابراز خشم و عصبانی کردن خود پیدا کرده است و همۀ ما به میزان زیادی از آن استفاده می کنیم. جلوگیری از خشمگین کردن خود و مهار کامل ابزار خشم، انرژی زیادی می برد، و به همین دلیل به شدت احساس خستگی می کنیم.  تا وقتی به افسردگی کردن ادامه دهیم، انرژی ناچیزی برای انجام کارهای دیگر باقی می ماند.  اگر نمی توانستیم به سرعت و به طور مؤثری خود را افسرده کنیم، نمی توانستیم در زندگی زناشویی، خانوادگی یا اجتماعی درست عمل کنیم.  افسرده کردن از زد و خوردهای زناشویی و خشونت های خانگی زیادی جلوگیری می کند.  بسیاری از ما وقتی ناکام می شویم، اگر خود را افسرده نکنیم، خانه ها، خیابان ها، و محله ها حالت میدان جنگ به خود می گیرند.

• کُمکم کن
افسردگی کردن نوعی درخواست کمک بدون التماس است.  احتمالاً این راه، قوی ترین شیوۀ ارسال پیام کمکم کن به دیگران است.

• اجتناب
معمولاً ما از افسردگی کردن به عنوان یک توجیه و بهانه برای انجام ندادن کاری که دوست نداریم انجام دهیم یا از انجامش ترس داریم، استفاده می کنیم .

• افسردگی به سه دلیل هنوز بیش از چیزهای دیگر ما را آرام می کند:
i. نخست این افسردگی کردن و تمام دیگر رفتارهای نشانه ای، مانند آرتروز، باعث بازداری خشم شدید می شود که در صورت رها شدن اوضاع را بدتر خواهد کرد.
ii. دوم این که این رفتارها دربردارندۀ نوعی درخواست جدی برای کمک است و در موارد بسیاری مشاورۀ خوب میتواند مؤثر و مفید واقع شود.
iii. سوم این که این رفتارها باعث می شود به سراغ کارهایی که می ترسیم درآن شکست بخوریم نرویم.

o افسرده کردن یا مریض کردن خود، آسان تر از پیدا کردن یک کار جدید یا ایجاد یک رابطۀ جدید است، به ویژه اگر تجربۀ طرد شدن و چشیدن طعم تلخی طرد شدگی را نیز داشته باشیم، که اکثر ما کم و بیش چنین تجربه هایی داشته باشیم.

o در روان پریشی، شیدایی افسردگی علت سوم افسردگی کردن در کار است.  بیمار تلاش می کند تا به هر ترتیبی شده از رویارویی با این موقعیت که «رابطۀ بلند مدت او که عمری را بر سر آن گذاشته کار نمی کند»، اجتناب کند.

o اشتباه در فرضیه و تشخیص اختلال استرس پس از ضربه PTSD این است که هزاران نفر دیگر هستند که در معرض ضربه های شدید روانی قرار می گیرند، ولی به خوبی خود را جمع و جور می کنند و با آن کنار می آیند. آن ها به این دلیل چنین رفتار می کنند که روابط خوبی دارند و باور دارند در زندگی خود کار ارزشمندی انجام می دهند، و می خواهند هر چه سریع تر بر گردند و آن را دنبال کنند.  افرادی که بعد از ضربه های روانی در حدی ناتوان می شوند که دیگر نمی توانند زندگی را دوباره شروع کنند، معمولاً روابط غنی و محکمی ندارند، و در زندگی خود کار ارزشمندی انجام نمی دهند که بخواهند دوباره آن را پی بگیرند.

ازدواج مناسب

o نه تنها باید با کسی که اساساً شخصیتش با شما متفاوت است ازدواج نکنید، بلکه اصولاً نباید با کسی که کنار آمدن با او برای شما دشوار است، وارد هیچ نوع شراکتی شوید.

o تا وقتی محور بحث، دادن است و نه گرفتن، شانس برای حل مشکلات عشق و احساس تعلق وجود خواهد داشت.

o بهترین ازدواج ها ازدواجی است که زن و شوهر در آن :

i. نیاز به بقا، متوسط،
ii. نیاز به عشق و احساس تعلق، زیاد،
iii. نیاز به قدرت و آزادی، کم
iv. نیاز به تفریح، زیاد باشد.

هر گونه انحراف از این الگوی کمیاب، به مذاکره نیاز دارد.

o برای سنجش میزان و درجۀ نیاز به قدرت، از خود بپریسد:
i. آیا همیشه می خواهم حرف خودم را به کرسی بنشانم؟
ii. حرف آخر را من بزنم؟
iii. مالک دیگران باشم و هر کاری که می کنم و هر حرفی که می زنم مورد تأیید قرار گیرد؟

o می کوشید همسر خود را تغییر دهید.
o جملۀ مشهورِ ماه عسل تمام شد، نشان می دهد که طرفین در صدد تغییر دادن یکدیگر بر آمده اند.
o جملۀ مزبور، بیانگر این حقیقت است که در جامعۀ مبتنی بر کنترل بیرونی، تعداد اندکی از افراد انتظار دارند ازدواجشان به همان اندازۀ اوایل زندگی مشترک، توأم با صمیمیت باشد، بیشتر مردم حداکثر چیزی که می توانند آرزو کنند این است که اوضاع بدتر از آنچه هست نشود.

گذشته ها

o باور ندارم پرداختن به گذشته به امید یافتن چیزی که به مشکل کنونی ربط داشته است، مفید و موثر است. من با این تفکر روانپزشکی که از بدبختی ها و مصیبت های گذشته می توان آموخت مخالفم. وقتی به گذشته می پردازید تنها کاری که انجام می دهید تجدید دیدار با بدبختی هاست. یک بار سفر و دیدار با بدبختی برای اکثر مردم کافی و بلکه زیاد هم هست. هر چه بیشتر در گذشته سیر نمایید ، بیشتر از رویارویی با روابط ناخشنود کنونی که همواره مشکل اصلی هستند اجتناب می کنید. با این حال اگر هم نیاز به نگاه به گذشته باشد، باید فرد به دنبال زمانی باشد که در آن زمان کنترل موثری بر زندگی خود داشته است.

o ما میتوانیم از موفقیت ها و دست آوردهای گذشته درس بگیریم، نه از بدبختی های گذشته. تئوری انتخاب توضیح می دهد که زیربنای احتمالی مشکل چیست، و فرد برای بهتر کنار آمدن با آن در آینده چه کار می تواند بکند.

o پیروان تئوری انتخاب خیلی زیاد مأیوس و ناکام نمی شوند.  آن ها بر بهترین کاری که در شرایط کنونی می توان انجام داد تمرکز می کنند، و می دانند تنها کسی را که می توانند کنترل کنند، خودشان هستند.

فرزندان و اعتماد

o در دنیا کنترل بیرونی، مقاومت در برابر فشار، به ویزه برای افراد تحت فشار و زور، یک امر عادی است. اساس و بنیان رابطۀ مبتنی بر تئوری انتخاب، اعتماد است.  پدر و مادر نمی توانند با تغییر سریع شیوۀ رفتارشان مشوق فرزندان شوند و اعتماد آنان را جلب نمایند.  اعتماد سازی یعنی به فرزندان خود بفهمانیم هیچ چیزی وجود ندارد که اگر آن ها بگویند یا انجام بدهند به طردشان منجر شود.  وقتی فرزندان وارد دورۀ نوجوانی می شوند انجام این کارها دشوار تر می شود.  با این حال بهترین کار، طرد نکردن فرزندان است.

o منظور این نیست که آنان را در زمینه هایی که مخالفشان هستیم، حمایت کنیم.  طرد نکردن و حمایت نکردن از تصمیم ها، دو چیز کاملاً متفاوت است.  بچه ها به سادگی متوجه این تفاوت و موضع گیری می شوند. وقتی با کودکی سرو کار دارید که نسبت به شما بی اعتماد است، اشتباهات خود را به سرعت بپذیرید.  نه شما از او انتظار دارید بی نقص باشد و نه او از شما انتظار دارد کامل و بی نقص باشید.  پذیرش اشتباهات، راهی برای ایجاد اعتماد یا احیای اعتماد است.

o پدر مادری که خطای خود را می پذیرند، از پدر مادری که همیشه خود را بر حق می دانند و به ندرت به اشتباهات خود اعتراف می کنند، قابل اعتمادترند.  بچه ها نیاز دارند به والدین خود اعتماد کنند، اما اگر نتوانند اعتماد کنند، آن گاه مثل این میماند که بر خاکِ پوک یا زمین ناپایداری چون باتلاق شنی راه می روند.

o والدین معتقد به تئوری انتخاب، از سه سالگی به فرزندان خود می آموزند مسئولیت انتخاب هایشان را بر عهده بگیرند. البته مسئولیت پذیری به معنای تنبیه نیست.  حداکثر کنترلی که برای کودکان لازم است اعمال شود این است که آنها را به اتاق خودشان بفرستید.

مدارس کیفی

o نکته تأسف بار در مدارس ما، مشکل بزرگ شیوۀ تدرس ما را مشخص می کند.  نه تنها بسیاری از دانش آموزان ضعیف در مدارس قهر آلود و زورمدار ما عملکرد بدی از خود ارائه می کنند،
بسیاری از دانش آموزان خوب ما هم حداکثر تلاش خود را نمی کنند.

o هر چند من بیش تر نگران دانش آموزانی هستم که پیشرفت خوبی ندارند، اما ما به مدارس کیفی برای تمام دانش آموزان نیازمندیم.  اگر یک مسئول آیندۀ کشور که می تواند شخصی مثل این دانش آموز جوان باشد، انجام حداکثر تلاش را انتخاب نکند، نمی توان امید چندانی به پیشرفت و بهبود نظام تعلیم و تربیت داشت.

o مهارت خوب حرف زدن و گوش دادن، مهم ترین محصول تمام یادگیری های ما هستند و متأسفانه مدارس تحمیلگر کنونی ما برای آموزش این دو مهارت مهم، تقریباً هیچ کاری نمی کنند.

ده اصل بنیادین تئوری انتخاب

I. تنها فردی که می توانیم رفتارش را کنترل کنیم، خودمان هستیم.  هنگامی که برای انجام دادن کاری با تنبیه و تهدید روبرو می شویم، به ندرت پیش می آید که آن کار را خوب انجام دهیم.

II. تمام آنچه می توانیم از دیگران دریافت کنیم و به دیگران بدهیم، اطلاعات است. این که با اطلاعات چگونه برخورد کنیم انتخاب خود ما یا دیگران است.

III. تمام مشکلات روان شناختی طولانی مدت، از مشکلات رابطه ای نشأت می گیرند. مشکلات رابطه ای تا حدودی علت مشکلات دیگری چون درد، خستگی، ضعف و برخی بیماری های مزمن، که معمولاً به آن ها بیماری های سیستم ایمنی گفته می شود، نیز هستند.

IV. همیشه آن رابطۀ مشکل دار، بخشی از زندگی کنونی ماست. باید بگوییم ما برای دستیابی به آزادی کامل و مطلق هرگز انتخابی نداریم و هیچ گاه نمی توانیم به آزادی مطلق دست یابیم.  خواست طرف مقابلمان همیشه باید مورد توجه قرار گیرد. دایرۀ حل اختلاف، ابزار بسیار مناسبی است برای دو نفری که تئوری انتخاب را آموخته اند و نمی توانند برای تعریف مجدد آزادی های خود، ازآن استفاده کنند.

V. وقایع دردناکی که در گذشته بر ما رفته است، اگر چه بر آنچه امروز هستیم تأثیری شگرف داشته، ولی بازنگری و مرور این گذشتۀ دردناک، بر آنچه امروز لازم است انجام دهیم، یعنی بهبود بخشیدن به رابطۀ مهم کنونی مان، اثر ناچیزی دارد و هیچ کمکی به ما نمی کند. مرور و یادآوری بخش هایی از خاطرات خوش گذشته، خوب است اما گذشتۀ تلخ را باید رها کرد.

VI. ما توسط پنج نیاز ژنتیکی هدایت می شویم که عبارتنداز: a. نیاز به بقا و زنده ماندن، b. نیاز به عشق و احساس تعلق، c. نیاز به قدرت، d. نیاز به آزادی، e. نیاز به تفریح.

VII. ما می توانیم نیازهایمان را فقط از طریق تصویر یا تصاویری که در دنیای مطلوب خود داریم ارضا کنیم. زمانی بیشترین آزادی را تجربه می کنیم که بتوانیم تصویر یا تصاویری موجود در دنیای مطلوب خود را ارضا کنیم.  اگر تصویری را در دنیای مطلوبمان جای دهیم که نمی توانیم به آن دست یابیم، در واقع آزادی خود را از دست می دهیم.

VIII. تمام آنچه از تولد تا مرگ از ما سر می زند رفتار است.  تمام رفتارهای ما یک رفتار کلی است که از چهار مؤلفۀ به هم پیوستۀ: a. عمل،  b. فکر، c. احساس، d. فیزیولوژی تشکیل شده است.

IX. تمام رفتارهای کلی معمولاً با فعل، آن هم به صورت مصدر یا اسم مصدر بیان و با مؤلفه ای که در هنگام بروز رفتار بیش تر قابل تشخیص است نامگذاری می شوند.  برای مثال به جای استفاده از عبارت من افسرده هستم یا من افسرده شده ام گفته شود من افسردگی می کنم. وقتی می گوییم من افسردگی کردن را انتخاب کرده ام، یا، من در حال افسرده کردنم، فوراً متوجه می شویم این انتخاب است، و بدین وسیله آزادی و اختیار شخصی خاصی به دست می آوریم.  به همین دلیل بیان این انتخاب ها به صورت فعل بسیار مهم است.

X. تمام رفتارهای کلی، انتخابی هستند اما ما فقط بر مؤلفه های عمل و فکر به طور مستقیم و بر مؤلفه های احساس و فیزولوژی به طور غیر مستقیم کنترل داریم.  به این معنا که با شیوۀ عمل و فکرمان و واسطۀ آن ها احساسات و فیزیولوژی خود را نیز می توانیم کنترل کنیم. درک این نکته که ما نمی توانیم احساسات و فیزیولوژی خود را به طور مستقیم کنترل کنیم، بلکه فقط بر عمل و فکرمان کنترل داریم، باعث می شود بیهوده به دنبال کنترل چیزهایی که نمی توانیم کنترل کنیم نباشیم.

• هر گاه احساس کردید در رابطه ای که هستید، آزادی دلخواهتان را ندارید، به این دلیل است که هر دوی شما با هم نمی خواهید این اصل تئوری انتخاب که می گوید:
شما یا طرف مقابل شما فقط می توانید زندگی خودتان را کنترل کنید، را بپذیرید؛  تا این اصل بنیادین را نیآموزید، نمی توانید از دیگر مفاهیم تئوری انتخاب، مثل مفهوم نیازهای اساسی، دنیای مطلوب و رفتار کلی استفاده کنید.  اما اگر این اصل بنیادی را بیاموزید، آن گاه تمام اصول تئوری انتخاب در اختیار شما قرار می گیرد.

ترجمه دکتر علی صاحبی
منبع:
arashion.blogsky.com – باشگاه كوهنوردی آرش

تبیین نظریه واقعیت درمانی

• نظریه گلاسر یک نظریهِ پرورشی – آموزشی، پیشگیری و درمانی است و لذا، سه جا کارآیی دارد، خانه، مدرسه، مراکز درمانی.
o تأکید نظریه گلاسر این است که می‌خواهد افراد را از کنترل‌های بیرونی رها کند و به کنترل درونی برساند. در واقع همان مفهومی که در نظریه یادگیری اجتماعی مبنی بر ارتباط میان رفتار و پیامدهایش مورد نظر گلاسر نیز می‌باشد. بنابراین، نظریه افرادی که ارتباط میان رفتار و پیامدهای آن را می‌فهمند از کنترل درونی برخوردارند. در واقع این افراد باور دارند که می‌توانند بر محیط خود تأثیر بگذارند. مقولهِ کنترل درونی در محیط خانه سبب هویت توفیق می‌گردد و در محیط مدرسه سبب پیشرفت تحصیلی، نمرات بالا، پشتکار و تلاش و توجه به تکالیف می‌شود.

• گلاسر در عصر بحران اجتماعی و از خود بیگانگی در آمریکا به این نکته پی برد که اساس تمام مشکلات مردم ناشی از کمرنگ شدن پیوند عاطفی بین آنهاست.  افرادی که خود را گم کرده‌اند و سرگردان به هر تخته پاره‌ای چنگ می‌زنند تا چند صباحی زنده بمانند. اما باید به ساحل واقعی نجات رسید. انسان‌ها بر خلاف دیدگاه‌های سنتی درمانی چیزی بیش از غرایز، امیال و عادات هستند.
o انسان‌ها انتخاب می‌کنند ، تصمیم می‌گیرند، تغییر می‌دهند، خودشان را بررسی می‌کنند. چون انسان طرف است، برای اجرای فن‌های درمانی به یک چیز دیگر هم احتیاج هست و آن رابطه است و یک درمانگر سرد و بی‌عاطفه‌ متخصصِ مصلحت‌ اندیش نمی‌تواند موفق باشد. نقش مهم رابطه درمانی یک فرض جدی در درمان لحاظ می شود.

o علاوه بر رابطه درمانی، نگاه گلاسر در آسیب‌شناسی روانی به فرد، نگاه مریضی یا نقص در رفتار نیست . نگاه او به فرد این است که وی از توانایی‌های خود به درستی استفاده نمی‌کند تا به خودشکوفایی و کمال برسد. گلاسر همه آنچه را که در جنبش انسان‌گرایی وجود دارد با عقل و استدلال نیز همراه می‌کند، اما همچنان فقدان «عبرت از گذشته» در نظریهِ وی وجود دارد. زیرا انسان‌ها فکر می‌کنند، احساس می‌کنند، تجربه می‌کنند، از گذشته عبرت می‌گیرند و برای آینده آرزوهایی دارند.

پیش سازمان دهنده

• به‌طور کلی انسان‌ها دارای ۴ نوع رشد هستند:
i. رشد زیستی ،
ii. رشد روانی (رشد شناختی، رشد عاطفی–هیجانی)
iii. رشد اجتماعی،
iv. رشد اخلاقی.

o گلاسر وجود انسان را شامل دو بخش روان و جسم درنظر گرفته است و نظریه‌اش را براساس رشد روانی تبیین کرده است، اما به رشد شناختی، عاطفی–هیجانی، عقلانی، اجتماعی و اخلاقی نیز تاحدودی پرداخته است و این رشدها را از رشد روانی جدا در نظر نگرفته است.  وی می‌گوید: «رفتار سبب بروز این رشدها می‌شود».

o اوهمچنین اعتقاد دارد که همانطور که از لحاظ رشد زیستی انسان‌ها به غذا احتیاج دارند، برای رشد روانی نیز به یک یاری دهنده و یا یک راهنما نیاز هست. او عنوان می‌کند دو نیاز اساسی روان انسان:
i. نیاز به عشق و دوستی دوسویه و ارتباط.
ii. نیاز به احساس ارزشمند بودن برای خود و دیگران و کسب هویت منحصر بفرد و احترام است.

o وی برای برآورده شدن این دو نیاز، به رشدهای :
i. روانی- عاطفی،
ii. روانی- رفتاری ،
iii. روانی- اجتماعی،
iv. روانی- اخلاقی،
v. روانی-شناختی،
vi. روانی- عقلانی ، تأکید نموده است.

o گفته می‌شود انسان‌ها در جوامع گوناگون صرف‌نظر از طبقه، نژاد، کیش، تحصیل، استعداد و . . . نوع نیازهای اساسی‌شان یکی است، ولی توانایی برآوردن این نیازها متفاوت است.  در همین رابطه بسیاری از افراد هستند که نیازهای روانی‌شان برآورده نمی‌شود و به رضایت خاطر دست نمی‌یابند، در واقع از اینکه دوست داشته باشند و دوستشان بدارند ناتوان هستند. پس اینگونه افراد به روان‌درمانی احتیاج دارند؛ تا راه برآوردن نیازهایشان را یاد بگیرند.

موارد کاربرد نظریه واقعیت درمانی:

o در این نظریه گفته می‌شود همه کسانی که به نوعی دچار مشکل هستند (منهای بیماری‌های عضوی) از کمبود نیازهای روانی‌شان رنج می‌برند. مثلاً:
i. زنی گه دچار سردردهای میگرنی است،
ii. مردی که ادعا می‌کند حضرت مسیح است،
iii. پسربچه‌ای که در کانون بازپروری است،
iv. کسی از پرواز می‌ترسد،
v. راننده‌ای که با سرعت می‌راند،
vi. فردی که از زخم معده در رنج است،
vii. ترس از آسانسور، بلندی و . . .
viii. افرادی که قانون‌شکنی می‌کنند،
ix. افرادی که الکل مصرف می‌کنند ،
x. افرادی که خودکشی می‌کنند.

o این نظریه می‌گوید: انسان مسئول همهِ اعمال خودش است. و می‌گوید: تمام بدبختی‌ها، رنج‌ها، بسیاری از بیماری‌ها، شکست‌ها و . . . ، به خود انسان بر می‌گردد و حاصل بی‌مسئولیتی خود انسان است. انسان‌ها باید رفتارشان را ارزیابی کنند، ببینند درست است یا نادرست، حق است یا ناحق، تا به این وسیله به رفتار اجتماعی خودشان رنگ و بوی اخلاقی بدهند.

o در این نظریه گفته می‌شود که همهِ فعالیت‌های افراد برای ارضای این نیاز می‌باشد، اگر موفق شوند، به نقطه اوج و خودشکوفایی که همان پذیرش مسئولیت شخصی سلامت خود، می‌باشد خواهند رسید که نتیجهِ آن اتکا به حمایت درونی خود است، و اگر موفق نشوند هم خود رنج می‌برند و هم باعث رنج و ناراحتی دیگران می‌شوند.

o وی می‌گوید: اصل در واقعیت درمانی ایجاد پیوند، تقبیح مسئولیت گریزی و بازآموزی است و لذا فرمول ثابتی برای کاربری در مورد فرد بیمار به هنگام درمان وجود ندارد. چگونگی انجام واقعیت درمانی بستگی به میزان مسئولیت‌گریزی بیمار و شخصیت او دارد.

o هرچند هیچ دو موردی همانند هم نیستند، هنگامی که درمان موفقیت‌آمیز باشد انسان به آسانی می‌تواند مشاهده کند این اصول چگونه با روند درمان به‌خوبی در هم بافته‌اند. به نظر گلاسر، شکست در امر درمان به این امر بر می‌گردد که به درستی آن اصول اساسی توسط درمانگر به کارگرفته نشده است،
o گلاسر می‌گوید: در آخرین سال تحصیل از درمان‌های سنتی ناراضی شده بودم و در جستجوی راه بهتری برای درمان افراد به جز روان‌درمانی سنتی بودم. وقتی برای درمان پسری یازده ساله و بسیار باهوش می‌بیند که درمان‌های سنتی جواب نمی‌دهد، تلاش‌های دیگری شروع می‌کند که بعدها واقعیت درمانی نام می‌گیرد. مادرش بی‌عاطفه، طلاق گرفته و متخصص در سطح آزمایشگاه موشکی، و پدرش در بخش دیگری از کشور زندگی می‌کرد، گلاسر می‌گوید : وقتی پسر را دیدم دوسال بود که زیرنظر درمان گران دیگر درمان می‌شد و من سال سوم رزیدنتی خود را می‌گذراندم و او نخستین بیمار کودک خارج از بیمارستان من بود.  دو درمانگر قبلی به روش سنتی با بازی درمانی او را درمان کرده بودند.  مثلاً اگر او چند بار عروسک زن را کتک می‌زد، درمانگر از او می‌پرسید آیا دلش می‌خواهد مادرش را کتک بزند و امیدوار بود پسر حدس او را تأیید کند، من هم نخست سعی داشتم همان راه درمان گران قبلی را پیش گیرم، هنگامی که پسر خشم و قهر خود را نسبت به مادرش تأیید کرد، من حیران مانده بودم، همانگونه که آن دو درمانگر حیران شده بودند که چرا رسیدن به این بینش به او کمکی نمی‌کند.  پسر راه و روش بهتری را برای عملکرد می‌خواست ولی تا آن موقع ما از یاد دادن آنچه را که او نیاز داشت خودداری کرده بودیم.

o درمانگران قبلی به او میدان داده بودند و او برای خودش هر کاری دلش می‌خواست می‌کرد. او به گونه‌ای تهاجمی و به روش غیرقابل پیش‌بینی عمل می‌کرد. برای اینکه توجه مرا جلب کند داد می‌کشید و وقتی به او توجه می‌کردم کنار می‌کشید و مرا پس می‌زد و مادرش را آدمخوار طرد شده‌ روانی می‌دانست. او واژه‌ها و تعبیراتی را که درمان‌گران قبلی به کار می‌بردند بر زبان می‌آورد و درمانگران پیشین را به باد انتقاد می‌گرفت، در مدرسه نیز خشمگین بود و می‌گفت هیچ کس مرا درک نمی‌کند.  نسبت به نامزد جدید مادرش پر از خشم بود و می‌گفت این مرد مادرش را از دست او ربوده است.
o هیچ‌کس در مورد رفتارهای او داوری نکرده بود چه درست چه غلط!  همه رفتار او را بیرون‌ریزی عقده‌های روانی تعبیر کرده بودند، او دمدمی مزاج و ناشاد بود.

o رفتار او تلاشی ناامیدانه برای وادارکردن دیگران به راهنمایی و تصحیح رفتارش و انضباط دادن به او به گونه‌ای که شاید به رفتار نیک دست یابد و کاری ارزشمند از دستش برآید، بود. تمام آنجه را که حس می‌کرد این بود که هیچ‌کس در واقع توجه لازم را نمی‌کرد. با هیچکس پیوند عاطفی نداشت و او تقریباً از واقعیت بریده بود. جیغ می‌زد و فرار می‌کرد ، حرف‌های بی‌معنی می‌زد. او چند بار در خلال جلساتی که داشتیم می‌گفت مادرم مرا دوست ندارد و همین موضوع علت بدرفتاری‌های اوست. این نشان می‌داد که او به‌خوبی به رفتار خود واقف است.  مادرش زنی سرد و بی‌احساس بود و به جای اینکه در برابر رفتار او واکنش نشان دهد و محدودیت‌هایی برایش قائل شود با او به بحث و جدل می‌پرداخت. پسر عمیقاً احساس بی‌ارزشی می‌کرد و فکر می‌کرد کسی دوستش ندارد .
o بچه‌های مدرسه و همسایه‌ به خاطر کارهایش مثل طاعون از او دوری می‌کردند، زیرا کلاس را بر هم می‌زد، بازی بچه‌ها را به هم می‌ریخت و . . . پزشک مافوق من اعتقاد داشت او باید تحلیل روانی شود و بداند که چرا ، و سپس من از روش انتقال استفاده کنم . کم‌کم بین من و او یک پیوند عاطفی شکل می‌گرفت و من تصمیم گرفتم برخلاف آنچه خوانده بودم شروع به نوعی واقعیت درمانی کنم. از آن به بعد قرار شد تأکیدها بر واقعیت‌ و رفتار زمان حال باشد.

o فردای آن روز وقتی پسر آمد به او گفتم: برو اتاق بازی ، اما او مطابق معمول همان‌جا ماند به او گفتم گوش کن امروز هیچ علاقه‌ای به آنچه تو می‌گویی ندارم،
فقط تو باید به حرف‌های من گوش کنی، سعی کرد فرار کند، نگهش داشتم ، به او گفتم: دیگر بازی تمام شده و مانند آدم بزرگ‌ها صحبت می‌کنیم و اگر قرار باشد رفتاری بی‌ادبانه داشته باشد تحمل نخواهم کرد. باید هر کاری کرده به من بگوید و منهم به او کمک خواهم کرد درست و نادرست کارهایش را تشخیص دهد. او کوشش کرد که برود نگذاشتم، سعی کرد مرا بزند به او گفتم اگر مرا بزنی منهم تو را خواهم زد! او حس کرده بود که من از خودم ناامید شده‌ام و ترسید که با فشار آوردن به من رهایش کنم، و او را به حال خود بگذارم . خیلی رک به او گفتم تو بدبخت‌ترین و نفرت‌انگیزترین بچه‌ای هستی که تا به حال دیده‌ام.  شدیداً شگفت زده شد.  او فکر کرده بود تمام درمانگران باید به‌ناچار درمانجویانشان را دوست داشته باشند. به او گوشزد کردم، اگر خیال دارد درمان شود باید سعی کند اخلاق و رفتار خود را تغییر دهد وبداند هیچکس، دیگر با این رفتاری که او دارد نمی‌تواند به او کمک کند.

o آنچه بعداً روی داد خیلی مهیج بود. بیش از هر چیز او دوست داشتنی شده بود و مودب صحبت می‌کرد. به نظر می‌رسید از اینکه با من باشد لذت می‌برد و با کمال شگفتی دیدم که من هم به دیدن او مشتاق هستم.  با وجود اینکه بین من و او پیوند عاطفی برقرار شده بود باز هم از راهکارهای من نزد مادرش شکایت می‌کرد. او می‌دانست مادرش به سراغ من خواهد آمد که رویه‌ام را عوض کنم.  اگر مادرش می‌توانست روش مرا عوض کند ثابت می‌شد من واقعاً نگران پسر نیستم و پیوند عاطفی ما شکسته می‌شد. مادرش تهدید کرد که روش مرا به مافوقم گزارش می‌کند، منهم گفتم اینکار را بکنید، بعدها دیگر پسر شکایت نکرد.
o پیوند عاطفی ما بیشتر می‌شد. مراقب او بودم که مبادا به رفتار قبلی خود برگردد. و اگر کار خوبی از او می‌دیدم به او جایزه می‌دادم. حدود دو ماه بعد از مدرسه‌اش شنیدم نمراتش عالی شده است و رفتارش نیز خوب شده است . به مدرسه گفتم تا آنجا که می‌توانند با او مهربان باشند و دربارهِ تغییراتی که کرده صحبتی به میان نیاورند. پسر از ارتباط‌های خود با مردم خشنود بود.

o در حدود سه ماه بعد درمان او پایان یافته اعلام شد. با نامزد مادرش رابطهِ خوبی پیدا کرده بود، او از این ازدواج بهره‌مند می‌شد زیرا مسلماً او به پدر نیاز داشت. او دوستانی پیدا کرده بود و کمتر به من نیاز داشت.

رشد زیستی – روانی

o گلاسر از لحاظ روانی به مانند اریکسون قایل به این است که یک تعامل دوسویه بین کودک و مادر برقرار می‌شود که این تعامل جهان اطراف را برای کودک با ثبات و قابل اعتماد می‌کند، اگر این ثبات بوجود نیآید حس عدم اعتماد در کودک بوجود می‌آید که در نهایت موجب پدیدآمدن اضطراب جدایی خواهد شد، که نتیجهِ آن در بزرگسالی اختلال در رفتار و شخصیت فرد خواهد بود.

o همچنین گلاسر از لحاظ زیستی به مانند جان بالبی قایل به این است که جانداران با مجموعه‌ای از الگوهای عملی ثابت به دنیا می‌آیند که این رفتار در صورت وجود محرک محیطی مناسب که به آن (رها کننده می‌گویند) بروز می‌کند و این بروز فقط در یک فاصله زمانی محدودی در دوران رشد اتفاق می‌افتاد که به آن دورهِ حساس یا بحرانی می‌گویند.

o این رفتارها از لحاظ انطباق‌پذیری ارزش دارند و به نظر گلاسر اگر این انطباق روانی صورت نگیرد افراد در رنج خواهند بود؛ که مهمترین رفتار انطباق جویانهِ روانی سیستم پیوندجویی است، پیوند جویی یک سیستم تنظیم کننده است و در درون فرد قرار دارد. این سیستم به فرد امنیت روانی می‌دهد و موجب برقراری ارتباط با فرد تکیه‌گاه می‌شود. فرد تکیه‌گاه حتی وقتی حضور ندارد باز هم هست و موجب حیات روانی می‌شود.

o به اعتقاد گلاسر ما دو میراث داریم:

A. میراث زیستی
B. فرهنگ جامعه

o گلاسر اعتقاد دارد احساس ارزشمندی بیشتر در مدرسه که حالت جامعه‌پذیری دارد، اتفاق می‌افتد تا در خانه، برای همین سن ۱۰-۵ سالگی را سن حساس درنظر گرفته است. گلاسر معتقد است که قبل از اتفاق تجربیات تلخ، بهتر است تعلیم و تربیت را انجام داد، چون زمان و انرژی بیشتری صرف خواهد شد که ابتدا آنها پاک شود و بعد آموزش (بازآموزی) صورت گیرد. گلاسر شدیداً به پیشگیری از طریق آموزش مسئولیت‌پذیری اعتقاد دارد و می‌گوید ما نباید بگذاریم فرد تجربه هویت شکست را پیدا کند.

• مراتب برآورده نشدن نیازهای اساسی عبارتند از:

i. عدم ایجاد ارتباط عاطفی دو سویه
ii. وقتی رشدها اتفاق نمی‌افتد
iii. فرد واقعیت‌ها را نمی‌شناسد و رفتارهای درست را از نادرست تشخیص نمی‌دهد چون فرد حامی و تکیه‌گاه وجود ندارد و پیوند عاطق دوسویه برقرار نشده است
iv. فرد مسئولیت گریز می‌شود (خود را مسئول اعمال خود نمی‌داند)
v. توانایی برآوردن نیازهای اساسی‌اش را ندارد
vi. احساس حقارت، شرمساری و بی‌ارزشی می‌کند و در رنج می‌افتد
vii. هویت شکست پیدا می‌کند
viii. نا واقع گرا می‌شود (مریض)
ix. بزهکار، منزوی می‌شود ورفتارهای نادرست و غیرواقع گرایانه می‌کند

• مراتب برآورده شدن نیازهای اساسی عبارتند از:

i. ایجاد ارتباط عاطفی دوسویه
ii. وقتی رشدها اتفاق می‌افتد
iii. آموزش رفتارهای درست و اخلاقی و شناخت واقعیت‌ها با توجه به فرهنگ (آموزش و پرورش یا توسط فرد حامی)
iv. مسئولیت‌پذیر شدن (خود را مسئول اعمال خود می‌داند)
v. توانایی برآوردن نیازهای اساسی‌اش را دارد
vi. احساس ارزشمند شدن و غرور می‌کند
vii. هویت موفق پیدا می‌کند
viii. فرد واقع گرایی می‌شود
ix. به خودشکوفایی می‌رسد

• رویکرد واقعیت درمانی یک رویکرد رفتاری است، زیرا بر آنچه که شخص انجام می‌دهد تأکید دارد. (نه بر آنچه که او احساس می‌کند). اما رفتاری که گلاسر می‌گوید از بعد محرک و پاسخ رفتارگراها نیست، وی رفتار را در مقابل یک ملاک عینی که او آن را واقعیت می‌نامد، مورد ارزیابی قرار می‌دهد. این واقعیت می‌تواند، واقعیتی عملی، اجتماعی، اخلاقی باشد.

o باید قالب‌های فکری و عادت‌های رفتاری ناپسندی که منجر به شکست فرد شده است، به ‌وسیله اعمال و رفتار جدیدی شکسته شود. چرا که مراجع دیگر نمی تواند گذشته را ملاک رفتار ناپسندش قرار دهد و با رفتار جدید عادت‌های جدید و خوب جانشین می شود.

o آنچه که تاکنون مطالعات نشان می‌دهد چنین نتیجه گرفته می‌شود:
رشد شناختی، رشد عاطفی، رشد اجتماعی، رشد زیستی سبب رفتار و مولد رفتار ما بوده است. اما گلاسر می‌گوید: شما رفتار کنید تا رشدهای شناختی، عاطفی، اجتماعی و زیستی در شما اتفاق بیفتد.

o گلاسر اعتقاد دارد که تمامی رفتارهای انسانی برای برآوردن نیازهای اساسی فیزیولوژیکی و روانی است که برای همه یکسان وجود دارد. داشتن هویت مهم‌ترین نیاز روانی انسان است که از بدو تولد در نظام زیستی انسان متولد می‌شود .  پس از آن که فرد به دنیا می‌آید باید این نیاز او پاسخ داده شود. اما این نیاز نیز مانند نظریه اریکسون و نظریه بالبی یک دوره نقش پذیری، حساس و بحرانی دارد که اوج آن در سنین ۱۰-۵ سالگی است.  می‌گوید: نیاز به هویت بعد از این سن به‌سختی و با درد و رنج اتفاق می‌افتد. (چون بایستی یک فرایند غلبه بر ناکامی‌ها نیز در این بین صورت بگیرد).

تعریف واقعیت درمانی

o واقعیت یعنی حقیقت ، یعنی تشخیص درست از نادرست، تشخیص حق از باطل ، واقعیت یعنی هر نوع تجربه به نوعی واقعیت است. گفته می‌شود همه چیز واقعی است. تنها چیزی که به واقعیت و ناواقعیت مفهوم می‌دهد این اصل است که پی‌آمدهای دور و فوری آن چیز را درنظر بگیریم.

o رفتار واقعیت‌گرایانه یعنی:
رفتار و کرداری که هم پی‌آمدهای دور آن و هم پی‌آمدهای فوری آن درنظر گرفته شود و نتایج سبک سنگین شود و ارزیابی شود. یعنی اگر لذت بعدی عملی بیشتر از تلاش و رنج آنی باشد، آن را می‌توان کاری واقعیت‌گرایانه خواند.

o رفتار ناواقعیت گرایانه یعنی:
یعنی اگر درد و رنج بعدی عملی بیش از لذت آنی آن باشد، ناواقعیت گرایانه است.

o در واقع انسان در انتخاب بین واقعیت و ناواقعیت گاهی بخشی یا همهِ واقعیت را انکار می‌کند که ما نام بیمار به آنان اطلاق می‌کنیم،  در واقع بیمار کسی است که ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهد و ناواقع‌گرا می‌شود .

o واقعیت را چگونه بشناسیم؟
در دامن فرهنگ هر جامعه‌ای (که پایهِ آن آموزش و پرورش است) واقعیت وجود دارد.

o واقعیت درمانی چیست؟
واقعیت درمانی گونه‌ای دیگر از درمان در روانشناسی است که بر سه اصل استوار است:
i. واقعیت
ii. مسئولیت
iii. مشروعیت (اخلاق)

o به عبارتی واقعیت درمانی یعنی شناساندن و وادار کردن درمان‌جو به پذیرش واقعیت‌ها.

o چه کسانی به درمان احتیاج دارند؟
کسانی که نیازهایشان برآورده نشده است.

o این نیازها چه نیازهایی هستند؟
i. ارتباط (پیوندجویی)
ii. احترام ، ارزشمندی و کسب هویت

o این نیازها چگونه برآورده می‌شوند؟
با پیشه‌کردن راستی و درستی و مسئولیت پذیری .

نیاز پیوند عاطفی دوسویه

o ارتباط (پیوند عاطفی) یعنی چه؟
ارتباط یعنی نیاز به دوست داشتن و دوست داشته شدن
یک ارتباط دوسویه نه یک طرفه
این نیاز در تمام شکل‌های دوست داشتن از عشق مادری گرفته تا عشق خانوادگی و عشق زن و شوهری ما را به فعالیت دایمی برای جستجوی رضایت خاطر می‌کشاند.
زمان: از خردسالی تا سالخوردگی نیازمندیم که دوست داشته باشیم و دوستمان بدارند.

o فایده ارتباط چیست؟
تندرستی و شادمانی در سراسر عمر، بستگی به درجه‌ی توانایی برآورده کردن این نیاز دارد.

o مشکلات عدم ارتباط چیست؟
از ناراحتی‌های خفیف، اضطراب و افسردگی گرفته تا قطع کامل ارتباط منطقی با دنیای پیرامون خویش.

o جایگاه پیوند عاطفی در نظریه واقعیت درمانی چیست؟ نظریه دلبستگی بالبی و اریسکون
در این نظریه گفته می‌شود: نقطه آغاز مشکل فرد از اینجا شروع می‌شود چرا که اگر این نیاز عاطفی برآورده نشود باعث می‌شود ما راه‌های غیر واقعی را در زندگی‌مان انتخاب کنیم و از واقعیت‌ها دور شویم. بستر استفاده از عقل برچیده شود و ترجیح دهیم احساس بر عقل غلبه کند و به پاسخ‌های فوری و خوش زودگذر در رفع نیازهایمان روی آوریم. مانند زنی که از کودکی عشق و محبت واقعی را نیاموخته است، جهت جلب عشق و محبت تلاشی غیرواقعی می‌کند و درگیر یک رشته ماجراهای ناخوشایند جنسی می‌شود و فقط هنگامی می‌تواند دست از این ارضای ناخوشایند بکشد که بیاموزد راه‌های بهتری هم برای دستیابی به عشق و دوستی وجود دارد.

بنابراین همیشه باید کسی باشد که با او صمیمانه احساس ارتباط کنیم و هرگاه این پیوند آسیب ببیند به‌سرعت دچار نارضایتی و ناتوانی در رفع نیازهای عاطفی خواهیم داشت.

آسیب شناسی ارتباط

o حال با مشکل ارتباط پیش آمده چه کنیم؟
در نظریه واقعیت درمانی گفته می‌شود، اینجا است که باید بین درمان‌گر و درمانجو یک پیوند عاطفی بوجود بیاید. تا فرد اول نیازش برآورده شود و بعد در سایه برآورده شدن این نیاز با کمک عقلش به ارزیابی رفتارش بپردازد. درست را از نادرست و حق را از ناحق با آزادی انتخاب کند و خودش مسئول انتخابش باشد.

o این پیوند چگونه بین درمانگر و درمانجو به‌وجود می‌آید؟
i. درمانگر باید به مسائل درمانجو علاقمند باشد.
ii. در مورد تمام جنبه‌های زندگی کنونی بیمار با او صحبت کند.
iii. در مورد رفتار بیمار با او صحبت کند.
iv. در مورد علایق او، بیم‌ها و امیدها، باورها و به‌ویژه ارزش‌های موردنظر او از درست و نادرست با او صحبت کند.
v. هر آنچه که برای درمان سودمند است مانند سیاست، فیلم و سینما، ورزش ، سرگرمی‌ها، اقتصاد، بهداشت، ازدواج، مسایل جنسی، مذهب و . . . ، با او صحبت کند.

نیاز احساس ارزشمندی

o نیاز به احساس ارزشمند بودن برای خود و دیگران:
معمولاً فردی که دوست دارد و دوستش دارند احساس ارزشمندی می‌کند . همینطور کسی که ارزشمند است معمولاً دوستش دارند و می‌تواند دوست داشته باشد و در قبال مردم احساس مسئولیت می‌کند و فکر می‌کند به درد مردم می‌خورد و برای رسیدن به احساس ارزشمندی تلاش و کوشش می‌کند. سختی تحمل می‌کند و محرومیت می‌کشد، که به این فرد مسئولیت‌پذیر گفته می‌شود.

o چه کنیم که ارزشمند باشیم؟
i. باید یاد بگیریم هنگامی که رفتارمان نادرست است از خود انتقاد کنیم و هنگامی که رفتارمان درست است به خود افتخار کنیم (شکل‌گیری عزت نفس) .
ii. اگر به موقع رفتار خود را ارزیابی نکنیم وقتی به پایین‌تر از حد معیار برسد، به سختی قادر به بهبود رفتارمان خواهیم بود و نیاز نهادی ارزشمند بودنمان برآورده نخواهد شد و دچار رنج خواهیم شد.
iii. یادگیری اخلاقیات، معیارها، ارزش‌ها، رفتار درست شرط لازم و اصلی برای برآورده شدن نیاز مربوط به احساس ارزشمند بودن هست.

o چه کنیم که مسئولیت‌پذیر شویم؟
a. یا به ما می‌آموزند
b. یا باید خودمان بیآموزیم

i. مسئولیت‌پذیری را در هر سنی می‌توان آموخت (پس یادگرفتنی است) . اما باید دانست از اول درست آموختن بهتر از بعداً درست آموختن است. (غلبه بر بدآموزی‌های قبلی).
ii. پدر و مادر مسئول با پیوند عاطفی که با فرزند خویش برقرار می‌کنند. درس عشق و انضباط و مسئولیت‌پذیری را به کودکشان می‌دهند. بنابراین بهتر است مسئولیت‌پذیری را در خانه و در دامان مادر آموخت.
iii. کودکی که والدینش سرمشق او بوده‌اند را در خانه به او تعلیم داده‌اند به آنها احترام خواهد گذاشت و آنها را دوست خواهد داشت. یادگیری اجتماعی بندورا تأثیر الگو و مشاهدهِ آن.
iv. اگر والدین طریق مسئولیت‌پذیری را در پیش گیرند موجب از خود بیگانگی فرزندان نخواهد شد.
v. مسئولیت پذیری در دل انضباط قرارداد و همیشه عشق باید با عنصر انضباط همراه باشد. انضباط یعنی: مقررات و قوانین انضباطی که رفتار را با توجه به فرهنگ یک گروه تحت کنترل در می‌آورد.

o جایگاه ارزشمند بودن (مسئولیت پذیری) در نظریه واقعیت درمانی چیست؟
بنا به مرحله کسب دانش مازلو در فرانیازها قرار دارد و توسعه دارد.

o محور اصلی در نظریه واقعیت درمانی مسئولیت‌پذیری است تا آنجا که به درمانگر می‌گویند مسئول و به درمانجو می‌گویند نامسئول .
o محور کار درمان، مسئولیت‌ پذیر کردن، درمانجو است.

o گلاسر در زمینهِ نظریه‌اش می‌گوید:
تمام گرفتاری‌های روانپزشکی یک ریشه دارند و آن «مسئولیت گریزی» است. درمان همهِ آنها هم به یک روش کلی است آنهم «مسئولیت درمانی در آموزش و پرورش» . وی می‌گوید: علت بیماری در روانپزشکی «غیرمسئولانه عمل کردن» است . مردم به علت اینکه غیر مسئولانه عمل می‌کنند، مریض می‌شوند نه اینکه چون مریض هستند غیرمسئولانه عمل می‌کنند.

o آسیب شناسی مسئولیت پذیری:
فرزندانی که از توجه کافی و عشق و انضباط در دوران کودکی محروم بوده‌اند، مسئولیت‌پذیری را نمی آموزند و به همین خاطر در طول زندگی رنج می‌برند.

o چگونه درمانگر مسئولیت‌پذیری را در درمانجو به‌وجود می‌آورد؟
تمام فرایند درمان به این هدف ختم می‌شود.

مقایسه نظریه‌ها :

نظریه‌های درمانی سنتی

1) روانپزشکی سنتی عقیده دارد که بیماری روانی وجود دارد و مبتلایان بیماری روانی را پس از دسته‌بندی بایستی زیر درمان قرار داد.
2) روانپزشکی سنتی می‌گوید که بخش اصلی درمان بررسی زندگی گذشته‌ی بیمار است، ریشه‌یابی ناراحتی روانی موجب درک و فهم خود برای تغییر شیوه نگرش خواهد شد، پس از تغییر نگرش فرد می‌تواند الگوهای مؤثرتری در زندگی بیابد و همین مشکلات روانشناختی او را حل می‌کند.
3) روانپزشکی سنتی بر آن است که درمانجو باید نگرش‌هایی را که نسبت به افراد مهم در زندگی گذشته داشته، اطرافیانی که مشکلات درمانگر با انتقال عواطف مشکلات گذشتهِ بیمار را دوباره زنده می‌کند بینش جدید موجب می‌شود او از روش فعلی دست بردارد و به این ترتیب مشکل او حل می‌شود.
4) روان درمانی سنتی حتی هنگام مشاوره سطحی، تأکید می‌کند که اگر بیمار می‌خواهد حالش تغییر کند باید نسبت به ژرفای ضمیر ناخودآگاه خویش درک و بینش پیدا کند درگیری‌های ناخودآگاه مهمتر از خودآگاه است.
5) روانپزشکی سنتی چون معتقد به وجود بیماری ذهنی است از اخلاقیات می‌پرهیزد و کژ رفتاری به ‌عنوان محصول بیماری ذهنی به حساب می‌آید و بیمار مسئول نیست. یک بخشی دیدن انسان با ناخودآگاهش
6) آموز ش دادن به مردم جهت رفتار بهتر در روانپزشکی سنتی نقشی ندارد زیرا تصور می‌رود به محض آنکه ریشه‌های ناخودآگاه پیدا شد بیماران خودشان رفتار بهتر را فراخواهند آموخت.

نظریه واقعیت گرایانه

o ما اصولاً مرض روحی یا بیماری ذهنی را قبول نداریم لذا بیمار نمی‌تواند به این عنوان که مسئول رفتار خودش نیست هرطور که می‌خواهد رفتار کند درمانجو صرفاً مسئولیت گریز است.
o کارکردن در زمان حال و به سوی آینده است ما درگیر گذشتهِ بیمار نمی‌شویم زیرا نمی‌توانیم گذشته‌ی او را تغییر دهیم و بیمار نیز محدود به گذشته‌اش نیست.

o از «چه» سئوال می‌شود نه «چرا» – پرداختن به واقعیت‌ها
o ما با بیماران رابطه‌ای همانند رابطه‌ با خویش برقرار می‌کنیم نه به عنوان پیکره‌های انتقالی .
1) ایجاد پیوند عاطفی اساس کار است.
2) بیمار از خودش صحبت کند نه از دیگران
3) بیمار نمی‌تواند از رفتارش گذشت کند و ما نیز همچنین .
4) تغییر از رفتار شروع می‌شود به‌تدریج بینش هم ایجاد خواهد شد.
5) در مورد رفتارهای بد با او همدلی نمی‌شود.
6) در واقعیت درمانی بر ارزش‌های اخلاقی رفتار تأکید می‌شود و ترویج درست و نادرست پیوند عاطفی را استحکام می‌بخشد. مسئولیت‌پذیری اخلاق را در دل خود دارد – ارزیابی رفتار شود – رویکرد ترکیبی است .
7) آموزش موجب پیشگیری می‌شود. به بیمار برای برآوردن نیازهایش راه‌های بهتری آموزش داده می‌شود. کمک به بیمار موجب می‌شود وی الگوهای رضایت‌بخش‌تر رفتار را پیدا کند و همین موجب پیوند عاطفی بیشتر می‌شود، آموزش رفتار نیک، بخشی از درمان است.

عناصر اصلی نظریه واقعیت درمانی

1) توجه کافی و عشق ورزیدن به کودکان، برای سلامت روان آنان در آینده بسیار با اهمیت است و سبب مسئولیت پذیری آنان می‌شود.
2) اخلاق و درستی و نادرستی ، حق و ناحق، اثری بسیار شگفت و عمیق در روند واقعیت درمانی دارد.
3) فرهنگ که پایه و اساس آن آموزش و پرورش است، برای شناخت واقعیت‌ها و پذیرش آن و برخورداری از سلامت روان، نقش اساسی دارد.

اصول اساسی نظریه واقعیت درمانی

1) ارزیابی کردن رفتار (داوری کردن، مورد انتقاد قراردادن خود)
2) توان گزینش (انتخاب) خردمندانه‌ میان دو رفتار واقعیت گرایانه و ناواقعیت گرایانه (دلیل)

عوامل مؤثر در رشد (درمان)

• سن:
o سن رشد در این نظریه همهِ عمر ذکر شده است ولی ۱۰-۵ سالگی سنین (دوره حساس) بحرانی رشد ذکر کرده‌اند (۵ سال دورهِ ابتدایی). و تلاش اصلی باید در مدرسه ابتدایی انجام گیرد .

o چرا این سن بهتر است ؟
o زیرا در این سن:
1) از نظر اخلاقی:
کودک به مرحله عملیاتی رسیده و می‌تواند پیامدهای رفتارش را منتج و ارزیابی کند و از نظر تأیید اجتماعی کم‌کم دختر خوب ، پسر خوب برایش مهم می‌شود و در مرحله (داد و ستد) و خوبی در برابر خوبی، بدی در برابر بدی قرار دارد. همچنین در مرحلهِ کارآیی در برابر حقارت اریکسون (۱۱-۶ سالگی) قرار دارد و کودک میل به موفقیت و پیشرفت دارد و هویت موفق (عزت نفس) شکل می‌گیرد . اگر حقارت اتفاق بیفتد هویت شکست شکل می‌گیرد و همچنین در مرحلهِ اخلاق دگرپیرو پیاژه قرار دارد.

2) از نظر عقلی:
کودکان در این مرحله از لحاظ شناختی می‌توانند قادر به انجام عملیات منطقی بر اساس استدلال باشند و هنگامی که نتواند با استفادهِ منطقی از قوای عقلانی خویش نیازهایشان را رفع نمایند به رفتار احساسی و آنی روی می‌آورند (بزهکاری وانزوا).

3) از نظر اجتماعی :
در این سن نفوذ معلمان و همسالان بسیار مهم است. به همین دلیل بحث الگو و مشاهده نیز در یادگیری رفتار نقش دارد (یادگیری اجتماعی بندورا).

4) شکست ها:
شکستی که باید در طی سال‌های تحصیل متوقف شود در این سنین راحت‌تر از هر زمان دیگری قابل پیشگیری است . در صورت شکست معمولاً می‌توان آن را در پنج سال دوره ابتدایی از طریق روش‌های آموزشی و پرورشی که منجر به ارضای نیازهای اساسی کودک می‌شوند، اصلاح کرد.

5) عملیات عینی و الگوبرداری:
سن ۱۴-۷ سال سن عملیات عینی است. این کودکان می‌توانند از آنچه عینی است مانند الگوبرداری، تقلید و مشاهده که فنون مؤثری برای یادگیری هستند خزانه رفتاری خود را ارتقا ببخشند.

6) اطاعت و فرمانبرداری :
این مرحله سنی دوره اطاعت و فرمانبرداری کودک است. چون دورهِ اطاعت است پس می‌توان به وی معیارهای اخلاقی را داد. چون تبعیت پذیر و اطاعت‌پذیر است، پس حرف‌شنوی بیشتری دارد، لذا پذیرش مسئولیت‌پذیری بالا است. پس انجام بسیاری از کارها را می‌توان به او سپرد. (افزایش روحیه مشارکت پذیری). چون اثر رابطه دلبستگی بالاست می‌توان برنامه ریزی برای انجام امور مورد نظر به وی بدهیم . چون تبعیت پذیر و اطاعت پذیر است پس حرف شنوی بیشتری دارد.

واقعیت درمانی در کجا انجام می‌گیرد:

• مکان:

i. مدارس
ii. مرکز بازپروری
iii. بیمارستان‌های روانی
iv. بیمارستان‌های عمومی
v. کانون‌های اصلاح و تربیت
vi. مراکز مشاوره و روان درمانی
vii. در مطب‌های خصوصی

• چرا مدرسه بهتر است؟

o درمان بهتر است در محیطی واقعی که زندگی فرد در آن جریان دارد، انجام گیرد، از همین‌رو مدرسه به دلیل اینکه یک مکان اجتماعی دارای فرهنگ است در اولویت اول قرار می‌گیرد و واقعیت درمانی به صورت گروهی انجام می‌گیرد به‌ویژه اینکه آموزش‌های خاص سبب پیشگیری می‌گردد.

• چه کسانی می‌خواهند واقعیت درمانی بکنند؟

o واقعیت درمانی راهنما یا یاری کننده هر کسی می‌تواند باشد، به شرط اینکه دارای یک سری ویژگی‌ها باشد: (علاوه بر روانشناسان ، روانپزشکان ، معلمان، پدر و مادر، دوست، خویشاوند) که به او درمانگر می‌گویند.

i. آموزش لازم را ببینند .
ii. علاقمند باشند. علاقه‌ای با هدف زیرا دوست داشتن صرف فایده ندارد.
iii. بتوانند ارتباط برقرار کنند.
iv. مسئولیت پذیر باشند.
v. صمیمی باشند.
vi. پذیرنده باشند و افراد خطاکار و بزه‌کار را صرف‌نظر از مشکلاتشان بپذیرند و دوست داشته باشند.

• چرا بهتر است واقعیت درمانی به صورت گروهی انجام گیرد ؟

o زیرا محور کار واقعیت درمانی مسئولیت پذیری درمانجو است و معنی مسئولیت‌پذیری در جمع تحقق پیدا می‌کند و فرد بایستی بتواند خودش را در جمع آموزش دهد و بسازد، مورد بررسی قرار دهد .

روش کار در نظریه واقعیت درمانی

o این رویکرد و دستور العمل، آموزشی، شناختی و رفتار محورانه است. اغلب از روش عقد قرارداد استفاده می‌شود و هنگامی که قرارداد انجام شد درمان خاتمه می‌یابد. نتیجه این روش آن است که به افراد بایستی در به‌دست آوردن رفتار مطلوب و مناسب (با توجه به ارضای نیازهایشان) کمک کرد.

کارآیی نظریه

کارآیی نظریه گلاسر یک کارآیی ترکیبی است:

i. جان بالبی (رشد عاطفی)
ii. پیاژه ( رشد شناختی)
iii. اریکسون ( هویت اجتماعی)
iv. بندورا ، راتر ، اریکسون (رشد اجتماعی و رفتاری)
v. کلبرگ (رشد اخلاقی)
vi. مازلو (دوست داشتن و دوست داشته شدن، احساس ارزشمندی، خودشکوفایی)
vii. راجرز (روابط انسانی و پذیرش بی‌قید و شرط، کنون – اینجایی ، کلیت فرد)
viii. فرانکل (معنادرمانی)
ix. پرلز (کنون – اینجایی، کلیت فرد)

مراتب درمان

1) درگیر بودن با مسئله، گلاسر بر نیاز مشاور به نشان دادن توجه خود به مراجع،‌ گرمی و درک کردن او تأکید دارد.
2) تأکید بر رفتار به جای احساسات؛ مراجعان بایستی از آنچه که انجام می‌دهند و احساسی که به‌دنبال هر رفتاری چه خوب و چه بد دارد آگاه شوند( توسط مشاوران ).
3) بر زمان حال توجه و تأکید شود.
4) قضاوت اندیشی؛ مراجعان باید یاد بگیرند که رفتارشان را مورد قضاوت و انتقاد قرار دهند و بفهمند که آیا رفتارشان مسئولیت پذیرانه است یا مسئولیت گریزانه.
5) طرح ریزی؛ مشاور با مشارکت مراجع طرح و برنامه‌ای را می‌ریزند که رفتار غیر مسئولانه را به رفتار مسئولانه تغییر دهد.
6) گرفتن تعهد؛ به آن پیوند عاطفی که باعث می‌شود مراجع بیاید تعهد بسپارد. گلاسر معتقد است که برای اجرای طرح مراجع باید تعهد بسپارد.
7) هیچ عذر و بهانه‌ای پذیرفته نیست؛ گلاسر کاری به گذشته و ریشه‌های شکست‌ها ندارد. او می‌گوید از حالا به بعد چی؟ حالا می‌خواهی چه کار کنی؟ حالا برنامه‌ات چی هست؟ او دنبال چراها نمی‌گردد، چون نمی‌خواهد مراجع دلیل تراشی کند.
8) حذف تنبیه ؛ گلاسر می‌گوید: اگر مراجع در اجرای برنامه‌اش با شکست مواجه می‌شود نباید او را تنبیه کرد چرا که خودِ شکست در برنامه‌اش برایش درد و رنج را به‌دنبال دارد. (در واقع این خودش تنبیه است).

الف) چه کسانی به روان درمانی نیاز دارند؟

i. افرادی که در برآورده کردن نیازهای اساسی‌شان ناتوان هستند. عدم عشق و علاقه ، عدم ارزشمندی .
ii. افرادی که گرفتار نوعی نارسایی و کمبود هستند و این ناتوانی‌ها در قالب نشانه‌هایی بروز می‌کند مانند : پرخاشگری، افسردگی، حسادت و . . . .
iii. افرادی که واقعیت جهان پیرامون خویش را انکار می‌کنند (ولی رفتارشان برای خودشان معنی دارد)

ب) درمان یعنی چه؟ و انواع آن؟

درمان یعنی هدایت به سوی واقعیت‌ها و مسئولیت‌پذیر نمودن درمانجو .
i. درمان فردی (در مطب)
ii. درمان گروهی و فردی در مدارس، مراکز بازپروری، در بیمارستان‌های روانی . . . .

ج) وظایف درمانگر در درمان گروهی یا فردی

به طور کلی درمانگر سه وظیفه عمده دارد:

i. ایجاد پیوند عاطفی و مراقبت در طی فرایند درمان
ii. تقبیح مسئولیت‌گریزی و درمان آن
iii. آموزش و بازآموزی.

o به طور کلی درمانگر هدفش این است که به مردم یاری کند تا بتوانند نیازهای اساسی‌شان را برآورده سازند و با واقعیت‌های دنیا آشنا شوند.
o بنا به اینکه کار درمان فردی باشد یا گروهی در مطب باشد یا خانه در مدرسه باشد یا بیمارستان روانی و غیره جزییات وظایف درمانگر متفاوت است. حتی نوع بیماری، شدت و ضعف آن، مدت آن، روی روش‌های اتخاذی تأثیر گذار است.

کانون بازپروری ونتورا: Ventura Rehabilitation Center

o در این کانون دختران بزهکار ۲۱-۱۴ ساله در ایالت کالیفرنیا آخرین مرحله پیش از زندان را می‌گذراندند که جرم‌های گوناگونی از دزدی گرفته تا رفتار مسلحانه و آدمکشی داشتند. ویژگی کلی آنها نداشتن احساس عمیق نسبت به خود و دیگران بود. کل برنامه شامل ۳ بخش (مراقبت ، درمان، تدریس) در کنار هم انجام می‌شود:

i. همهِ افرادی که در مرکز بازپروری به کارگرفته می‌شوند، (مدیران و روانپزشکان، روانشناسان ، کارکنان) بایستی آموزش دیده و اعتقاد داشته باشند که واقعیت درمانی نظریه موفقی است و نگاهشان به بیمار باید فردی با پتانسیل بالا باشد نه یک بیمار مسأله دار.
ii. ایجاد پیوند دوسویه عاطفی بین درمانجو و درمانگر شروع کار درمان است. وقتی این پیوند آغاز شد درمانجو رفتار مسئولیت‌گریزانه را کنار خواهد گذاشت.
iii. همه افراد دست اندر کار باید بدانند چیزی به اسم بیماری روانی وجود ندارد .
iv. بایستی توجه کافی به درمانجو شود.
v. هیچ عذری مبنی بر بد رفتاری مادر یا پدر، تبعیضات اجتماعی، ناراحتی‌های عاطفی و . . برای مسئولیت‌پذیری موجه نیست.
vi. افراد باید بدانند مسئول کردار و رفتار خویش هستند.
vii. به پیشینه و گذشته افراد کاری نداشته باشند. مهم «حالا» است و نگاه به سوی آینده. مثلاً با پدر و مادر چگونه رفتار کنند؟ یا چه احساسی دارد؟
viii. درمانجویان مسئولیت پذیری را آموزش ببینند.
ix. مراقبت کنند افراد براساس مسئولیت پذیری عمل نمایند.
x. در صورت نیاز، خدمات روانپزشکی ارائه گردد، همزمان با واقعیت درمانی .
xi. هر فرد در طول درمان مرتب از طرف کارکنان مورد ارزشیابی قرار گیرد و به اطلاع فرد برسد
xii. انتظار می‌رود که افراد رفتار کلی نیک و در سطح بالایی از خود نشان دهند.
xiii. توجه واقعی با انضباط همراه باشد.
xiv. هنگامی که افراد از خود مسئولیت پذیری نشان می‌دهند مورد تشویق و پاداش واقع شوند .
xv. هنگامی که مسئولیت را نمی‌پذیرند از برنامه کنار گذاشته شوند. (تنبیه) و به آنان گفته شود هنوز آمادگی برنامه را ندارند.
xvi. برنامهِ کار باید جذاب و گیرا باشد که فرد وقتی کنار گذاشته می‌شود ناراحت شود.
xvii. از افراد بخواهند رفتار خود را تغییر دهند ضمن آن با آموزش دادن روی تغییر نگرش افراد نیز کار کنند- منتظر تغییر نگرش نمانیم اول رفتار بعد بینش تغییر می‌کند. مثال: درمانگر از دختری که دایم با مادرش بگو مگو دارد می‌خواهد، برای یک بار هم شده حرفش را با گفتگوی دوستانه بزند شاید این رفتار تأثیری در اصل مشکل نداشته باشد ولی هدف درمانگر این است که دختر با یک الگوی رفتاری جدید آشنا شود.
xviii. درمانگر هرگز اشتیاقی برای شنیدن گذشتهِ فرد ندارد – درمانجو باید از خودش بگوید نه از دیگران باید به درون خودش برگردد، نه عوامل بیرونی.
xix. تنبیهات باید در جهت رشد خویشتن‌داری باشد و هرگز درمانگر از کار خلاف درمانجو گذشت نکند.
xx. با رشد خویشتن‌داری که یک تجربه تازه است افراد خوشحال خواهند شد که می‌توانند نیازهای اساسی خود را برآورده سازند (احساس ارزشمندی) .
xxi. وقتی انسان طعم لذت‌بخش برآوردن نیازهای اساسی‌اش را چشید دوست دارد بیشتر و بیشتر این طعم را احساس کند چون این از خاصیت نیازهای رشدی مازلو است. (احساس ارزشمندی و محبت) .
xxii. با تجربه و تمرین می‌توان احساس کفایت و شایستگی را در افراد افزایش داد.

واقعیت درمانگر باید:

o شیکبا ، استوار، و با احساس مسئولیت بالا باشد. وقت کافی بگذارد، انرژی لازم را صرف کند. علاقمند باشد ، علاقمند کند . . .

o در واقعیت درمانی پرسش‌ها با کلمهِ «چه» شروع می‌شود نه «چرا» زیرا چرا این معنی را می‌دهد که دلایل بیماری تفاوتی در درمان ایجاد می‌کند حالا که چنین نیست، ضمن آنکه بیمار به کانال دلیل‌تراشی می‌افتد و مسئولیت‌پذیر نمی‌شود و در نتیجه رفتارش تغییر نمی‌کند.

o مثال: چه می‌کنید نه اینکه چرا آن کار را می‌کنید.
o مثال: فردی که مشروب می‌خورد ذکر تمام دلایل منجر به ترک آن نخواهد شد . تغییر رفتار هنگامی رخ می‌دهد که نیازهای فرد به شکلی رضایت‌مندانه برآورده شود.

د) مرحله پایانی درمان چگونه است؟(طول درمان از ۶ تا ۸ ماه است) .

1) هنگامی که بیمار بپذیرد که رفتارش مسئولیت گریزانه است مرحلهِ بازآموزی آغاز می‌شود. (این امر پس از ایجاد پیوند عاطفی اتفاق می‌افتد) .
2) هنگامی که فرد ارزش کار را بیاموزد، بدنبال راه‌های بهتر رفتار می‌رود.
3) فرد احساس‌های خوب را همراه با کردار مسئولیت‌پذیرانه تجربه می‌کند.
4) فرد وابستگی‌های تازه‌ای پیدا می‌کند و روابط عاطفی رضایت‌بخش‌تری را می‌یابد .
5) درمانجو این شناخت را پیدا می‌کند که واقعیت نه تنها وجود دارد بلکه می‌تواند در چارچوب آن نیازهای اساسی خود را برآورده سازد.
6) هنگامی که نیازهای فرد با موفقیت برآورده می‌شود و درمانجو دیگر احساس ناتوانی نمی‌کند درمان به مرحله پایانی خود نزدیک شده است.
7) در پایان درمان شمار ملاقات‌های درمانی کاهش می‌یابد ولی دیدار پایانی الزاماً آخرین دیدار نیست.

هـ ) مثال کاربرد واقعیت درمانی:
o از دیدگاه واقعیت‌درمانی حالت‌های مختلف بیماری‌ها هم یک ریشه دارند و آن عدم پاسخ درست به نیازهای اساسی است.
i. جوان بزه‌کاری که اتومبیل می‌دزدید.
ii. مردی که ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهد و شروع به راهنمایی ترافیک در یک خیابان می‌کند.

o هر دو سعی می‌کنند نیازهای پایه‌ای خود را برآورده کنند (هر چند که یکی غیرمنطقی‌تر است).
o هر دو نیاز دارند روش و رفتار بهتری را بیاموزند، یکی بیاموزد که باید از قانون پیروی کند تا نیازهایش برآورده شوند و دومی که می‌خواهد توجه دیگران به او جلب شود بیاموزد در مورد درس‌های دانشکدهِ خود بیشتر کار کند.
o اتومبیل دزد شاید به نسبت فردی که به راهنمایی ترافیک پرداخته آگاه‌تر باشد ولی در نهایت هر دو به روبه روشدن با واقعیت نیاز دارند. اینجاست که فردی با برقراری یک پیوند عاطفی دوسویه به این دو یاری می‌کند تا بهتر بتوانند به نیازهای اساسی خود پاسخ دهند.

نقش مدرسه در نظریه واقعیت درمانی

o نیازهای اساسی: مبادلهِ محبت و کسب احساس ارزشمندی و کسب هویت

در خانه (والدین)
مبادله محبت و احساس ارزشمندی : یعنی موفقیت. یعنی هویت موفق عدم مبادله محبت و ارزشمندی : یعنی شکست. یعنی هویت شکست

در مدرسه
تجربه‌های موفقیت (برنامه تحصیلی محرک موفقیت‌های تحصیلی، مسئولیت‌پذیری، انضباظ) . ارضای نیازها یعنی هویت موفق. یعنی سلامت روانی، رشد و بالندگی تجربه‌های شکست. عدم ارضا نیازها (اگر مدرسه به وظایفش عمل نکند). یعنی هویت شکست. یعنی خشم، ناکامی، رنج، انزوا

o نکته: خانواده نمی‌تواند شکست در مدرسه را جبران نماید. اما برعکس مدرسه می‌تواند شکست در خانه را جبران نماید.

o گلاسر پس از کسب تجربیاتی در مدرسه بازپروری ونتورا؛ کارش را در مدارس ابتدایی عمومی ادامه داد . او اعتقاد پیدا کرد که اشاعه آثار شکست در فضای اکثر مدارس اثر مخربی بر کودکان دارد. در نتیجه :
a) حذف شکست از نظام مدارس و
b) پیشگیری بزهکاری به عوض درمان به صورت دو هدف عمدهِ او درآمد.

• گلاسر معتقد است که:

i. آموزش و پرورش می‌تواند کلید روابط انسانی مؤثر باشد.
ii. ایجاد برنامهِ حذف شکست
iii. تأکید بر تفکر به عوض کار حفظی
iv. طرح ایدهِ مرتبط بودن برای برنامهِ درسی
v. قراردادن انضباط به جای تنبیه
vi. ایجاد محیط یادگیری یعنی جایی که کودک بتواند تجارب موفق و منتهی به هویت موفق خود را به اوج برساند.
vii. ایجاد انگیزش و درگیر شدن
viii. کمک به کسب رفتار مسئولانه
ix. برقراری شیوه‌های فعال شدن والدین و جامعه

آموزش‌های کلاسی بر سه نوع هستند:

i. جلسه حل مشکل اجتماعی که به رفتار اجتماعی دانش‌آموزان در مدرسه مربوط است.
ii. جلسه بحث آزاد که دربارهِ موضوع‌های مهم اندیشمندانه است.
iii. جلسه بررسی آموزشی دربارهِ اینکه دانش‌آموزان تا چه حد مفاهیم دورهِ تحصیلی را درک می‌کنند.

داستان‌ها

1) داستان‌ شاه هانری Henry VIII of England و مور Thomas More در مردی برای همه فصول A Man for All Seasons

• مور نخست سمت مشاور داشت و بعد رئیس هیأت داوران انگلستان شد و از تأیید قانونی بودن طلاق مورد درخواست پادشاه خودداری کرد که منجر به اعدامش ‌گشت.
o پیوند میان شاه و مور مدلی درمانی است.
o مور مرد بسیار مسئولیت پذیر و مورد احترام همگان بود.
o هنگامی که مور از شاه ‌پرسید با این که قدرت طلاق کاترین را داری و رضایت و موافقت همه را داری، آری یا نه گفتن من چه فرقی به حال تو می‌کند، شاه پاسخ می‌دهد:« چون تو آدم شرافتمند و درستکاری هستی».

o شاه احساس می‌کرد با طلاق دادن کاترین احساسات ارزشمندی (مسئولیت‌پذیری) و شرافت خود را از دست می‌دهد.
o تنها کسی که می‌توانست آن را برایش حفظ کند مور است، چون با مور یک پیوند عاطفی داشت.
o مور می‌دانست تا وقتی خود شاه نخواهد، آماده تغییر نیست و تمایلی به مسئولیت‌پذیری ندارد.

2) داستان‌ معلّم هلن کلر Helen Keller ،

• معلم هلن کلر ، Anne Sullivan بیش از آن که به شیوه معمول خانواده‌ها، برای هلن به خاطر کر و کور بودنش متأسف باشد، نگران و دل‌واپس او بود.
o او به این مسئله پی برد که باید بین او و هلن یک پیوند عمیق به وجود آید، به حدی که هلن فقط به آنی سالیوان تکیه کند.  یعنی پذیرفتن هلن، و در عین حال نپذیرفتن رفتار مسئولیت گریزانهِ او. به همین دلیل دو هفته در خانه کوچکی در یک مزرعه با او تنها بود.

i. پس از پیوند عاطفی
ii. پافشاری درمانگر در پذیرفتن واقعیت توسط بیمار است. او دیگر اجازه ندارد از شناخت رفتار خود یا مسئولیتی که در قبال آن دارد سرباز زند. در این گام پیوند عاطفی عمیق‌تر خواهد شد. چرا که کسی پیدا شده که به بیمار توجه کافی کند و می‌خواهد او با حقیقت روبرو شود.
iii. تأکید تغییر بر رفتار است، نه تغییر بر نگرش

خلاصه:

• هدف از رویکرد واقعیت درمانی، پرورش انسان اندیشمند، خلاق، سرزنده ، با نشاط و شجاع، انسانی که می‌خواهد برای حل مشکلاتی که در دنیای خود با آن روبروست تلاش کند.
• هر چند نمی‌تواند همهِ آنها را حل کند ولی به حل پاره‌ای از آن موفق خواهد شد.
• با اعتمادی که او در نتیجهِ موفقیت‌های خویش به دست آورده ؛ ممکن است برای مدتی شکست بخورد ولی می داند رسیدن به حدی از موفقیت امکان‌پذیر است .
• اگر موفقیت به راحتی حاصل نشود، مأیوس و دلسرد نخواهد شد.
• اگر انسان بتواند فکر کند بتواند با همنوع خود رابطه برقرار کند، بتواند قدر زیبایی‌های خلق شده توسط طبیعت و انسان را بشناسد، برای خوشحالی و برای احساس ارزشمند شانسی دارد.
• بزرگترین انگیزه، عدم وجود انگیزاننده است تا انسان آنطور که واقعاً هست رفتار کند، محرک خاصی باعث رفتار معینی در وی نشود.
• خودیابی عامل انگیزش نهفته در درون آدمی است، هرگاه انسان خود را شناخت، انگیخته می‌شود، تا آنطور که شایسته و درخور توانایی اوست ، رفتار نماید.

تالیف : مریم خسرویانی – کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی – دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

اعتیاد مثبت

Positive Addiction

• ویلیام گلاسر به بحث اعتیاد و پیش‌زمینه‌ ذهنی منفی ما از اعتیاد می‌پردازد و توضیح می‌دهد که مفهوم اعتیاد برای اکثر ما، بار معنایی منفی دارد.  به همین دلیل، در قسمت عمده‌ نوشته‌ها، تحقیقات، افکار و بحث‌های موجود هم، به جنبه‌های منفی اعتیاد پرداخته‌ شده است.

این سوال پیش می‌آید که اگر بحث، بحث انتخاب است، در شرایط رنج و غمگین بودن، معمولاً چه گزینه‌ای پیش روی ماست؟  انسان‌های ضعیف The Weak در چنین شرایطی، سه گزینه پیش روی خود می‌بینند:

i. تسلیم شدن، Giving Up
ii. افسردگی The Symptoms Categories
iii. اعتیاد منفی Negative Addiction.

گلاسر در این شرایط، گزینه‌ی چهارم یعنی اعتیاد مثبت را مطرح می‌کند.  اما مناسب است که قبل از بحث در مورد اعتیاد مثبت، هر یک از سه گزینه‌ فوق را به صورت خلاصه با هم مرور کنیم:

تسلیم شدن Giving Up

• تسلیم شدن به معنای اینکه خود را به دست شرایط بسپاریم و بگوییم: به هر حال این اتفاق‌ها افتاده و این وضعیت امروز زندگی من است . و با توجه به اینکه اوضاع نامناسب را نمی‌توان تغییر داد، بهتر است این وضعیت را بپذیرم.

o واقعیت این است که تسلیم شرایط شدن، درد و رنج و احساس ناراحتی ما از وضعیت موجود را تا حدی کاهش می‌دهد و شاید به همین دلیل است که اکثر انسانها، ترجیح می‌دهند این گزینه را انتخاب کنند. به هر حال اگر شما از وضعیت شغلی خود ناراضی باشید و بگویید که : «همین است که هست و خیلی‌های دیگر هم مانند من هستند که از شرایط خود ناراضی هستند…». همین نوع تفکر، می‌تواند کمی به شما آرامش دهد. اگر چه منجر به بهبود وضعیت نمی‌شود.

افسردگی Depression

• افسردگی، گزینه‌ دیگری است که اکثر انسانها در مواجهه با احساسات منفی به سراغ آن می‌روند.  البته در ادبیات گلاسر، افسردگی یک وضعیت روحی نیست، بلکه یک رفتار است، که انتخاب می‌شود و می‌تواند به وسیله‌ جلب محبت دیگران، هم توجیه رفتارهای ما را ساده‌تر کند و هم از تنش‌های ذهنی ما بکاهد.

اعتیاد منفی Negative Addiction

• گزینه‌ی سوم اعتیاد منفی است.  اعتیاد به مواد مخدر، الکل و مراجعه دائمی به سایت‌های پورن، روشی بسیار قدرتمند و اثربخش اما کوتاه‌مدت، برای فرار از مشکلات و تحمل بهتر درد و رنج است.  مشکل انتخاب این روش از آنجا ناشی می‌شود که پس از اینکه درد و رنج و منشاء مشکل از بین رفت، شما همچنان باید با اعتیادی دست و پنجه نرم کنید که سالها همراه شما باقی خواهد ماند.

اعتیاد مثبت Positive Addiction

• گلاسر در مقابل گزینه قدرتمند سوم، راهکار دیگری را مطرح می‌کند که آن را اعتیاد مثبت می‌نامد.  او معتقد است عادتهای منفی به خودی خود حذف نمی‌شوند و تلاش برای حذف آنها نیز چندان اثربخش نخواهد بود مگر آنکه، عادتهای رفتاری مثبت (اعتیاد مثبت) جایگزین آنها شود.

انتخاب رفتار مناسب برای شکل‌گیری اعتیاد مثبت

o اگر تصمیم دارید نسبت به یک رفتار مثبت، معتاد شوید و به آن عادت کنید، آن رفتار باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:

A. باید ذات آن از رقابت و فضای رقابتی دور باشد. Noncompetitive

اینکه بگویید من هر روز تلاش می‌کنم بیشتر از خواهرم یا همکارم کتاب بخوانم، یا یک ساعت بیشتر از همکارم کار کنم، یا اینکه برای آشپزی وقت می‌گذارم تا بهترین غذاها را در فامیل درست کنم، یک فعالیت رقابتی است و خودش می‌تواند درد و رنج‌های جدیدی را به زندگی شما اضافه کند.

اینکه بگویید هر شب چند صفحه کتاب می‌خوانم، یا هر شب چند قطعه موسیقی گوش می‌دهم و سپس می‌خوابم، و یا اینکه صبح ها که بیدار می‌شوم به دوستان نزدیکم پیامک احوال پرسی ارسال می‌کنم می‌تواند غیر رقابتی باشد.

البته غیر رقابتی بودن کافی نیست و باید سایر شرط‌ های زیر نیز در مورد «اعتیاد» شما برقرار باشد.

B. باید بتوانید حداقل روزی یک ساعت برای آن وقت بگذارید. Devote an Hour a Day

اساساً کمتر از این زمان را به سختی می‌توان یک رفتار «اعتیاد آور» دانست.  نمی‌توانید بگویید که من خودم را به فعالیت فیزیکی و ورزش و پیاده‌روی و مطالعه و گوش دادن موسیقی و انجام کار در خانه و آشپزی و … معتاد می‌کنم، اما فقط می‌خواهم روزی ۱۵ دقیقه برای اینها وقت بگذارم.  این نوع رفتارها ممکن است رفتارهای مثبتی باشند، اما تا زمانی که یک سهم جدی در زندگی شما به خود اختصاص ندهند، «اعتیاد مثبت» تلقی نخواهند شد.

C. نباید فشار خیلی سنگین به شما وارد کند! چه فکری چه فیزیکی و چه احساسی. Easy for You

اساساً اگر دقت کرده باشید ویژگی رفتارهای اعتیادآور این است که خیلی ساده هستند.  تا به حال شنیده‌اید کسی به جابجایی روزانه ۲ تن بار، معتاد شود؟! یا به خواندن روزانه ۱۰ مقاله؟!
ما به الکل و مواد مخدر و پیامک و … معتاد می‌شویم به دلیل اینکه انرژی زیادی از ما نمی‌گیرند.  بنابراین در انتخاب فعالیت‌ها و تعیین مسیر برای «اعتیاد مثبت» به این مسئله هم توجه کنید.
موسیقی گوش دادن شاید نمونه‌ای از فعالیت‌های مثبتی باشد که فشار ذهنی و فیزیکی و احساسی زیادی به ما وارد نمی‌کند.

D. باید تا حد امکان بتوانید تنهایی آن را انجام دهید. Do It Alone or Rarely with Others

کافی است برنامه «اعتیاد» خود را روی «کار گروهی» متمرکز کنید. بدیهی است که دیر یا زود در این برنامه شکست خواهید خورد. چون این نوع فعالیت‌ها معمولاً خیلی زود به دلیل اینکه برخی از افراد و دوستان و اعضای گروه، به هر دلیل حضور منظم و مفید خود را کمرنگ می‌کنند، عملاً در زندگی انسانها رنگ می‌بازد.

o پیاده‌روی – اگر حوصله‌ی تنها رفتن را داشته باشید – می‌تواند یک مثال مثبت در این حوزه تلقی شود.
o نگهداری از یک باغچه کوچک نیز از همین نوع است و یا نگهداری از حیوانات خانگی.

E. باید احساس کنید که این فعالیت، به نحوی برای شما ارزشمند است. You Believe that It Has some Value

ارزش صرفاً به کسب درآمد محدود نیست.  همین که شما را شاد کند یا به شما انرژی دهد یا دوستان تازه‌ای برای شما ایجاد کند یا … می‌تواند یک رفتار ارزشمند تلقی شود.

F. باید احساس کنید با تکرار آن رفتار، توانمندی شما در آن رفتار بهتر می‌شود. If You Persist at It You Will Improve

o قرار نیست در این حوزه یک کار سنگین آماری و دانشگاهی انجام دهید.
o همین که حس کنید این رفتار به تدریج بهبود یافته و تسلط شما به آن افزایش می‌یابد، کافی است.

G. باید رفتاری باشد که نسبت به آن حس بد نداشته باشید The Quality that You Can Do It without Criticizing Yourself

o رفتاری باشد که باعث نشود که از خودتان و رفتارتان انتقاد کنید.
o اساساً انسانها نسبت به رفتاری معتاد می‌شوند که هنگام انجام آن رفتار، حس بدی نسبت به خودشان نداشته باشند.

فایل pdf خلاصه کتاب (به زبان انگلیسی)

فایل pdf مقاله‌ای قدیمی اما ساده و روان از ویلیام گلاسر درباره اعتیاد مثبت (انگلیسی)

ازدواج بدون شکست

به هم رسیدن و با هم ماندن

Getting Together and Staying Together
Solving the Mystery of Marriage

آنچه پیوند ازدواج را از هم می گسلد، نه ناسازگاری است و نه فقدان عشق، بلکه رفتار تخریب گری است که زن و مرد کمی پس از ازدواج در پیش می گیرند. کافی است که یکبار این رفتار را انتخاب کنند، تداوم آن دیگر اجتناب ناپذیر می گرددو پس از گذشت مدت زمانی هر دو احساس بدبختی می کنند.

ازدواج بیش از هر ارتباط دیگری طرفین را مقید میسازد. زوجین از حق اشتباه کمتری برخوردارند. حفظ یک رابطه زناشویی موفق، سخت ترین نوع حفظ رابطه است.

کنترل گری عامل نابود کننده

در هر ارتباطی از هر نوع و شکلی، هرکس صرفاً میتواند خود را تغییر دهد و نه هیچکس دیگر را…..  ۹۹/۹۹ درصد مردم جهان به دلیل این رسم کنترلگری است که در کنار آمدن با دیگران دچار مشکل می شوند. این عادت منحصر به ازدواج نیست . اما در زندگی زناشویی شدیدتر خود را نشان می دهد.

فرض اصلی کنترل گری این است که:

چنانچه ما احساس ناخرسندی می کنیم، خود مسوول چنین احساسی نیستیم،بلکه این دیگران و حوادث خارج از کنترل ما هستند که مقصرندو یا مغز ما از لحاظ ساختاری یا شیمیایی به نحوی است که، بدون اینکه ما بخواهیم، این مشکل را ایجاد می کند.

در این فرضیه هرگز علت بدبختی ما، نحوه انتخاب اعمال ما شناخته نمی شود. افرادی که از زندگی مشترکشان راضی نیستند، متوسل به کنترل گری میشوند و میگویند : تقصیر من نیست. همسرم عامل تمام این بدبختی هاست. من وظیفه خود می دانم هرکاری که می توانم برای تغییر رفتارهای او در قبال خود انجام دهم.

هفت عادت تخریب گر… Seven Deadly Habits

• برای انجام وظیفه فوق، هفت عادت تخریب گر خصلت کنترل گری که کلیشه ای هستند را در پیش می گیریم.

1) عیب جویی یا انتقاد…       Criticizing
2) سرزنش…                           Blaming
3) شکوه و گلایه…            Complaining
4) نق و غرغر…                       Nagging
5) تهدید…                         Threatening
6) تنبیه                                 Punishing
7) حق حساب دادن…               Bribing

o این عادات مخربند زیرا اگر تکرار شوند، زندگی های مشترک بسیاری را از بین می برند.  در این حالت که مقصر طرف مقابل ماست، ما هیچ تلاشی برای تغییر خودمان انجام نمی دهیم. از این رو ناراحتی های ما نه تنها کم نمی شود، بلکه غالباً شدیدتر هم می شود. علت اینکه دوستی های طولانی مدت، موفقیت آمیزتر از ازدواج است، به این موضوع برمی گردد که تقریباً در دوستی های بلند مدت کنترل گری بکار برده نمی شود.

برآورده شدن نیازها در ازدواج

• نیاز به بقا  Survival – رایج ترین نشانه تفاوت در نیاز به بقا، اختلاف بر سر مسائل مالی و اقتصادی است.

• نیاز به عشق و تعلق خاطر Belonging-Connecting-Love – شما نمی توانید فرد دیگری را مجبور کنید که به شما عشق بورزد. اگر شما کسی را عاشقانه دوست بدارید، دوست داشتن شما الزاماً آن فرد را ترغیب نمی کند که شما را دوست بدارد. زنان نسبت به مردان و شاید بخاطر نقششان به عنوان مادر، احساس نیاز بیشتری به عشق و تعلق خاطر دارند. غالباً این بدان معناست که زنان مایلند محبت بیشتری نثار دیگران کنند، اما شاید برایشان تفاوت چندانی نمی کند که در مقابل تا چه حد محبت دریافت کنند. زنان غالباً بر اساس این تفاوت ژنتیکی، خود را در پیوند با مردانی می بینند که به اندازه انتظارشان به آنها ابراز علاقه نمی کنند. مردان به دلیل نیاز کمترشان به محبت و عشق، برایشان دشوار است که علت نیاز بالای زنان را درک کنند.

برای زنان رابطه جنسی با عشق و محبت پیوند تنگاتنگی دارد . برای مردان رابطه جنسی با نیاز به بقا پیوند دارد. یعنی هرچه نیاز به بقا در یک مرد بیشتر باشد، تمایلات جنسی او افزایش می یابد. زنان و مردان بسیاری هستند که نسبت به کودکان می توانند محبت بیشتری را ابراز نمایند، تا نسبت به افراد بالغ.

• نیاز به قدرت Power-Significance-Competence – ناتوانی یک یا هر دوی زوجین در ارضای نیاز به قدرت، مانع بسیار بزرگی برای رسیدن به یک زندگی زناشویی شاد است. نیاز به قدرت منبع جهانی رفتار کنترل گری است.

• نیاز به آزادی و خودمختاری Freedom-Autonomy – ماهیت ازدواج از دست دادن آزادی های شخصی است و این برای مردان سخت تر است. اگر از مردی بخواهیم از قسمتی از آزادی خود صرفنظر کند، همانند این است که از او بخواهیم دردی را تحمل کند که رنج آن بیش از ارزش ازدواج در نزد اوست. از کلیه ناراحتی های ناشی از ازدواج، چنین استنباط می شود که ازدواج، علیرغم جهانی بودن آن، ریشه در ژن های ما ندارد.

بر اساس تئوری انتخاب، تنها کسی که می تواند بر ما کنترل داشته باشد، خودمان هستیم. تقریباً در تمامی موارد، هنگامیکه دست از کنترل گری برمی داریم، همسرمان نیز تغییر می کند.

هفت عادت مهرورزی… Seven Caring Habits

• برای تامین نیازهای همسرمان باید هفت عادت مهرورزی را جایگزین رفتارهایمان سازیم :

1) گوش سپردن…        Listening
2) حمایت …             Supporting
3) تشویق…           Encouraging
4) احترام…               Respecting
5) اعتماد…                   Trusting
6) پذیرش…                Accepting 
7) گفتگو بر سر اختلافات…  Negotiating Differences

• تنها راه حل مشکلات زناشویی گفتگو با زبانی مهرورزانه است. موفقیت در گفتگوهای زندگی زناشویی بستگی به این دارد که پایه ای ترین اصل تئوری انتخاب را درک کرده باشیم و آن اصل اینست که : ما تنها میتوانیم رفتارهای خودمان را کنترل کنیم.
در این گفتگو هر یک از طرفین می تواند پیشنهاد کند که به نظر او چه کاری به حل مشکلشان کمک می کند. به چنین گفتگویی، گفتگوی بدون باخت می گویند و هر دو طرف برنده محسوب می شوند.

مهمترین انگیزه زن و مرد متاهلی که بسوی روابط نامشروع روی می آورد، تجربه مجدد صمیمیت فردی و جنسی است. متاسفانه روابط نامشروع به دلیل عدم وجود کنترل گری در آن بر ازدواج برتری دارد.

جهان کیفی، جهانی در ذهن ماست که دوست داریم در صورت امکان در آن زندگی کنیم، و انسان ها خیلی کم از قدرت جهان کیفی بر زندگی شان آگاه هستند.

اکثر ما به هنگام ازدواج می دانیم که تصویری که از همسرمان در جهان کیفی خود داریم، واقعی نیست. بسیاری از ما برای تطبیق این تصویر با واقعیت موجود تلاش می کنیم. اما هرقدر بیشتر درگیر این تغییر می شویم، زندگیمان با مشکلات بیشتری مواجه می شود. هنوز بسیاری از ما خود را فریب می دهیم و فکر می کنیم که با نثار عشقمان، می توانیم همسر مان را طبق تصویر جهان کیفی مان تغییر دهیم. بر اساس تجربیات، بیشتر مشکلات زندگی زناشویی از فروپاشی این توهم بوجود می آید.

خواسته های ما چشممان را کور می کند و این کوری نمی گذارد خواسته های دیگران و آنچه می خواهند برایمان انجام دهند را در نظر بگیریم. رایج ترین راه کنترل همسرمان، که حاصل استفاده از هفت عادت مخرب است، ‌دریغ کردن محبت و توجه است.

هرچه بیشتر به سهیم کردن همدیگر در جهان کیفی مان تمایل داشته باشیم، بیشتر به یکدیگر علاقمند می شویم. اما آشکار سازی جهان کیفی خطراتی هم دارد. در جهان کیفی تمام آرزوهای ما، افسار گسیخته ترین رویاهایمان، مخفی ترین آرمان هایمان نهفته است. اگر تمام آنها را برای کسی فاش کنیم، در خصوص نحوه رفتارش با ما، بسیار شکننده و آسیب پذیر خواهیم شد.

جور بودن شخصیت ها

شدت هر نیاز در بدو تولد تعیین می شود. مثلاً کودکان درخودمانده یا اُتستیک تقریباً نیازی به عشق و تعلق خاطر و تعامل صمیمیانه انسانی ندارند.  در فیلم “مردبارانی” این بی میلی به عشق و تعلق خاطر نشان داده می شود.

««برای سنجش نیازهای درونی در خود به صفحه تئوری انتخاب و بیماری روانی مراجعه نمایید»»

شخصیت های متضاد درست است که در ابتدای ازدواج جذب هم شده و باعث ارتقایشان می شود، ولی مطالعات نشان می دهد بهتر است شخصیت های مشابه با هم ازدواج کنند. مثلاً شخصیتی که نیاز به عشق بیشتری در مقام مقایسه با قدرت در خودش حس میکند، بهتر است با کسی ازدواج کند که او نیز چنین باشد، نه اینکه بطور مثال خودش مهرطلب و طرف مقابلش برتری طلب باشد.

دلیل افت میل جنسی زن و شوهر این است که رفته رفته احساس می کنند روابط جنسی آنها به قدر کافی با عشق همراه نیست.

وقتی طرفین نیاز شدیدی به قدرت داشته باشند، زندگی مشترک آنها سرنوشت شومی در انتظارشان خواهد داشت.

زنان کتک خور غالباً قربانی شوهران بی قدرتی می شوند که از زن خود چیزی می خواهند که در بیرون از خانه نمی توانند به آن برسند.

زن و شوهرهایی که نیاز به قدرت در هر دوی آنها کم است غالباً با هم می سازند و جور هستند. تجربه نشان می دهد که ترکیب مردان عاشق قدرت طلب و زنان عاشقی که خیلی دنبال قدرت نیستند، جواب می دهد.

وقتی زن و شوهر هر دو قدرت طلب باشند، مذاکره کردنشان بسیار دشوار خواهد بود ، چون مذاکره یعنی صرفنظر کردن از بخشی از قدرت. مذاکره در زمانی که هیچیک از طرفین نمیخواهند از بخشی از قدرت خود صرفنظر کنند، امکان پذیر نخواهد بود. باید قبل از ازدواج ببینیم نیاز طرفین به قدرت چقدر است.

آدمهایی که نیاز زیادی به آزادی دارند، همیشه در روابط صمیمی بلند مدت با هم مشکل دارند، اما بیشترین مشکل آنها با ازدواج است. آزادی یعنی نپذیرفتن مالکیت دیگری.

زندگی مشترک زمانی ادامه پیدا می کند که نیاز به قدرت و نیاز به آزادی طرفین کم باشد.
تفاوت در نیاز به آزادی، برخلاف تفاوت در نیاز به قدرت، غالباً قابل مذاکره است.

به اشتراک گذاشتن نیاز شدید به تفریح برای هر نوع رابطه ای خصوصاً زندگی زناشویی بسیار جالب خواهد بود. سن و جنس و بی پولی غالباً هیچ وقت نمی توانند جلوی تفریح را بگیرند. البته این نیاز به تفریح در رابطه ها نقش حیاتی ندارد، زیرا طرفین رابطه می توانند به تنهایی هم خوش بگذرانند.

بهترین ازدواج، ازدواجی است که در آن زن و شوهر:

i. نیاز به بقا در حد متوسط ،
ii. نیاز به عشق و تعلق خاطر زیاد،
iii. نیاز به قدرت و ازادی کم، و
iv. نیاز به تفریح زیاد باشد.

هرگونه تغییری در این الگوی کمیاب مذاکره را ضروری می سازد.

اگر در یک رابطه عاشقانه نمی توانید واقعیات را با هم درمیان بگذارید، عشقتان رو به افول است.
اگر یک زندگی مشترک تلخ می شود، علتش این است که یک یا هر دو نفر به کنترل بیرونی روی آورده اند.
رابطه جنسی در آغاز چون جدید است، دغدغه خلاقیت نداریم، ولی برای هیجان انگیز کردن آن در زندگی زناشویی باید خلاقیت به خرج دهیم.
در گفتگوی موثر، شما باید به دنبال این باشید که ببینید چه چیزی میتوانید به طرف مقابلتان بدهید، نه اینکه چه چیزی از او بگیرید.

چند نکته درباره دو نیاز عشق و قدرت

۱- هر دوی این نیازها اگر شدتشان از یک خط قرمزی در ما شدیدتر باشد علامت گرفتاری و بیماری است.

۲- زمانی شدت این نیازها بیشتر از حد مجازش ( نه نرمالش )میشود؛ که شما از طریق بدست آوردن محبت یا قدرت بخواهید اضطراب درونیتان را از بین ببرید و به آرامش و امنیت برسید.
علت اینکه کلمه نرمال را بکار نمیبریم این است که اگر در شدت این نیاز خودمان را با بقیه افراد نرمال جامعه یا دور برمان مقایسه کنیم، ممکن است به این نتیجه برسیم که شدت این نیاز در ما طبیعی است. ولی متاسفانه چون اکثریت نرمال جامعه گرایش های بیمارگونه در این زمینه دارند، نباید مبنای ارزیابی ما نسبت به خودمان قرار بگیرد.

۳- در ازدواج بهتر است به دنبال کسی باشیم که شبیه ما باشد. یعنی مثلاً اگر من نیاز به محبت را در خودم بیشتر از قدرت احساس می کنم، در واقع گرایش مهرطلبی دارم و بهتر است همسرم را هم از همین دسته انتخاب کنم. ولی متاسفانه مطالعات نشان می دهند که افراد مهرطلب جذب برتری طلب ها میشوند و برعکس. چون در ابتدای امر این اختلاف ها جذب میکنند ولی بعداً دردسر درست می کنند.

۴- بصورت کلی و مخصوصاُ در ایران خانم ها بیشتر گرایش های مهرطلبی دارند و آقایون گرایش های برتری طلبی که ریشه در تاریخ تکاملی ما دارد که حتماً هر دو دسته باید در این زمینه تجدید نظر کنند و خودشان را به حد تعادل برسانند.

۵- سکس و عشق را با هم اشتباه نگیرید. اگر با کسی هستید که اگر رابطه جنسی بین شما نبود، با او دوست نمی شدید، ازدواج نکنید.

روان شناسی نگرش

تئوری انتخاب و بیماری روانی

تمامی رفتارهای ما از اختلافِ میان آنچه که در یک زمان داریم، و آنچه نیاز داریم داشته باشیم، ناشی می شود.

هر رفتارِ کلی شامل چهار جز است :

1. اقدام،
2. تقکر،
3. احساس،
4. فیزیولوژی (ساز و کار بدن).

چهار مفهوم بنیادین در تئوری انتخاب عبارتند از:

1. نیازها.
2. خواسته ها یا دنیای مطلوب.
3. دنیای ادراکی.
4. رفتار.

نیازهای درونی

در تئوری انتخاب اساسی‌ترین نیازهایی كه انسان‌ها را برای انجام رفتار برمی‌انگیزانند عبارتند از:

1. نیاز به زنده ماندن و بقا ؛
2. نیاز به عشق و احساس تعلق ؛
3. نیاز به قدرت (موفقیت، ارزشمندی شخصی، شهرت) ؛
4. نیاز به آزادی و خودمختاری ؛
5. نیاز به تفریح.

سنجش نیازهای درونی در خود

i. اگرمتوجه شده اید که خیلی کمتر از دیگران اهل خطر کردن و ریسک هستید ،نیاز به زنده ماندن و بقا (۱) در شما بیشتر است.

ii. اگر دلتان می خواهد حرف آخر را شما بزنید و مالک دیگران باشید، و هر حرفی که می زنید توسط دیگران تایید شود، و یا حرف خود را به کرسی بنشانید، نیاز به قدرت (۳) در شما شدید است.

iii. اگر نمی توانید قوانین را رعایت کنید، یا همرنگی کنید، یا خیلی در جایی با گروهی از آدم ها بمانید، نیازتان به آزادی (۴) بالاست.

iv. اگر از یادگیری و خندیدن خیلی لذت می برید، نیازتان به تفریح (۵) زیاد است.

v. چنآنچه دنیای کیفی شما پر از آدم هایی است که با آنها خوب کنار آمده اید، نیاز شما به عشق و تعلق خاطر (۲) زیاد است.

vi. اگر در دنیای کیفی شما آدم های کمی هستند، ولی با آن عّده کم خیلی صمیمی و نزدیک هستید ،تمایلتان به عشق (۲) زیاد ولی تمایلات به تعلق خاطر (۲) کم است.

vii. اگر آدم های زیادی در اطراف شما وجود دارند که با هیچیک صمیمی نیستید، تمایل شما به عشق (۲) کم و به تعلق خاطر (۲) زیاد است.

viii. اگر آدم های اطراف شما خیلی کم هستند و روابط صمیمی هم ندارید نیاز شما به عشق و تعلق خاطر (۲) کم است.

ix. اگر قبول کنید که فقط می توانید رفتار خودتان را کنترل کنید و مالک دیگری نیستید و نمی توانید او را کنترل کنید، متوجه خواهید شد که دیگر در گفتگوهایتان دلیل موجهی برای سرزنش طرف مقابلتان نمی ماند و سرزنش او مثل این است که او را برای بلند قد بودنش سرزنش کنید.

درک واقعیت

o ما همواره بخش قابل توجهی از واقعیت را همانگونه که دوست داریم ادراک می کنیم. در حالیکه می دانیم خوشبین ها و بدبین ها در دنیای واحدی زندگی می کنند.

فاجعه اینجاست که یکی از راه های ما برای تعریف واقعیت و دنیای واقعی این است که به نظر اکثریت مردم استناد می کنیم، البته زمانی که با ما موافق باشند. ما واقعیت را آنگونه تعریف می کنیم که برای ما بهتر است.

اگر آدم ها می توانستند بفهمند آنچه از نظر ایشان درست است،

لزوماً از نظر دیگران درست نیست ،

دنیا شادتر و خوشایندتر می شد.

شما با ارعاب و تهدید می توانید مردم را برای زنده ماندن مجبور کنید، کاری که شما دوست دارید را انجام دهند. ولی این رفتار را تا زمانی ادامه می دهید که زور در بین باشد.
شما با هیچ تهدید و تنبیهی نمی توانید مردم را وادار سازید عکس های درون دنیای کیفی خود را تغییر بدهند، چیزی که هیچکس نمی تواند از کسی بگیرد، گرفتن حق کنترل دنیای کیفی درون است.

به اعمال فرزندان نوجوان خود توجه کنید ولی به گفته هایشان نه. اگر شما احساس بدبختی می کنید، خودتان این احساس را انتخاب کردید، این احساس بر شما وارد نشده است.

هیچ کس نمی تواند مستقیماً تصمیم بگیرد احساس خوبی داشته باشد ، ولی می توان غیر مستقیم مثلاً بوسیله کنترل اعمال یا افکار تا حدودی احساست را کنترل کرد.

نقش تئوری انتخاب در بیماری روانی

دستگاه ایمنی بدن فیزیولوژی فکر را می خواند و درکی از روانشناسی آن فکر ندارد.  لذا این فکر را که به من حمله شده است، با حمله باکتریایی واقعی اشتباه می گیرد و چون می خواهد وظیفه اش را انجام دهد، علیرغم پیدا نکردن میکروارگانیسم ،اندام یا بخشی از بدن را مورد حمله قرار می دهد . در آرتریت روماتویید هم به همین نحو است و مفاصل بدن مورد حمله قرار می گیرد.

هروقت ناکام می شویم، فیزیولوژی ما خودبخود وارد عمل می شود

و ما نمی توانیم به مولفه های فکری و احساسی و عملی رفتار خود بگوییم،

آهای! خلاقیت به خرج دهید و مشکل مرا برطرف کنید.

همیشه عجیب است که چگونه یک بیمار سرخوش و شیدا یا مانیا گاهی در یک چرت ۵ دقیقه ای خواب های بسیار طولانی و مفصل می بیند.

اشخاصی که بعد از ضربه های روانی شدید، دچار اختلال استرس پس از سانحه می شوند،

و آنچنان ناتوان شده که نمی توانند زندگی را دوباره شروع کنند،

معمولاً روابط مستحکم و نیرومند و کار ارزشمندی که بخواهند آن را بار دیگر شروع کنند، ندارند.

در عین حال این تلقی که انسان از بیرون کنترل میشود، ناتوان شدن این آدم ها را که جراحت بدنی ندارند، بسیار تایید می کند و دلیل موجهی در اختیار آنها می گذارد تا با این ضربات کنار نیآیند. تشکیلات بیمه هم این باور را که آنها از کارافتاده و ناتوان هستند را تقویت می کند.

برخی بیماری های روانی از قبیل اضطراب، فوبی، اختلال استرس پس از سانحه، وسواس فکری و عملی همانند روانپریشی واقعیت را انکار نمی کنند، بلکه در کنار آمدن با آن مشکل دارند.

هرچه به مردم بیشتر یاد بدهیم که خودشان می توانند با اتفاقات کنار بیایند، حال و روز ما بهتر خواهد شد. تجربه نشان داده است که کمک به مردم برای آنکه مشکل روانی خود را یک نوع انتخاب بدانند، حکم اگاهی آزادیبخش را دارد و این راز و ترس را که چیزی فراسوی کنترل آنها وجود دارد که بر آنها مستولی شده را از بین می برد. آنها می فهمند که می توانند انتخاب کنند، و اقدام بر اساس انتخاب های جدید و موثرتر موجب می شود زندگی پر از خلاقیت بی ضرر را کشف کنند.

انسان ها هیچوقت فکر نمی کنند مصیبتی که دارند از آن گله می کنند را خودشان انتخاب کرده باشند.

ما بیش از آنکه تصور می کنیم، در کنترل حیاتمان نقش داریم.

بذر بیشتر ناراحتی های ما در دوران کودکی افشانده شده است.

اعتقاد به کنترل بیرونی به همه آسیب میزند، چه کنترل کننده چه کنترل شونده.

بسیاری از ما فکر می کنیم مصیبت اساساً از طریق فقر، تنبلی و یا از طریق رفتار قدرتمندان با زیردستان سرچشمه می گیرد، اما در کشورهای غربی که در رفاه بسیارند ،بسیاری از افراد مرفه احساس بدبختی می کنند.

تا زمانی که بر این اعتقاد باشیم که می توانیم دیگران را کنترل کنیم، یا دیگران ما را کنترل کنند، مصیبت مربوط به واقعیت های جاری تغییری نمی کند.

تا زمانی که خود را مالک دیگران بدانیم، انها را وادار خواهیم کرد طبق میل ما رفتار کنند.

تقریباً تمام افراد ناشاد از جمله معتادین، مثلا الکلی ها، روابط مطلوب به انسان های دیگر را با لذات غیر انسانی معاوضه کرده اند.

حیوانات فقط وقتی پرخاشگری می کنند که تهدید شده باشند، یا بخواهند رابطه جنسی برقرار کنند، یا برای خود یا بچه هایشان دنبال غذا باشند و در غیر اینصورت پرخاشگری نمی کنند، ولی انسان تنها موجود زنده قدرت مدار و قدرت طلب است.

ما در زمینه انسانی پیشرفت مان بسیار ضعیف بوده است و یکی از مهمترین دلایل این امر، برخورد قدرت مدارانه با کودکان در خانواده ها بوده است.

تفریح در واقع پاداش ژنتیکی یادگیری است، انسان ها و وال ها و خوک های دریایی احتمالاً تنها موجوداتی هستند که تمام عمر خود را به بازی می گذرانند و به همین جهت در زندگی خود یاد می گیریم .  روزی که بازی کردن را کنار بگذاریم، یادگیری متوقف خواهد شد.

مهمترین خصیصه تفریح خنده است. خندیدن و یادگیری اساس و شالوده موفقیت در روابط بلند مدت است.

افسردگی از دیدگاه تئوری انتخاب

تئوری انتخاب می گوید افسردگی یک عمل انتخابی است و ریشه افسردگی که درماندگی است نیز یک انتخاب است.

معمولاً به سه دلیل افسردگی انتخاب می شود:
۱-برای مهارکردن عصبانیت. چون میدانیم عصبانیت وضع را وخیم تر میکند.
۲-به عنوان وسیله ای برای جلب کمک از دیگران.
۳-برای اجتناب از سایر راه های موثرتر، چون به تلاش بیشتری نیاز دارد.

تعارض زمانی پیش می آید که دو تصویر مغایر در جهان کیفی مان وجود دارد، و هیچ راهی برای هماهنگ کردن آنها نمیابیم. برای رفع این تعارض باید از عقل و خلاقیت خود استفاده کنیم.

نگوییم افسرده هستم، بلکه بگوییم من خودم را افسرده می کنم،

احساس افسردگی یک احساس کاملاً انتخابی است.

تا زمانی که احساس کنیم می توانیم روی زندگیمان کنترل موثری داشته باشیم، حالمان خوب است ، 

هر وقت که احساس کنیم کنترل برخی چیزها توی زندگیمان از دستمان خارج شده،

و توان مدیریت یا برخورد با آن را نداریم و احساس درماندگی کنیم، کارتمان تمام است.

فرد وقتی احساس می کند کنترل زندگی را از دست داده است ،خودش را افسرده می کند.

افسرده کردن خود اگرچه مقداری کنترل به ما می دهد و اضطراب را از بین می برد،

ولی بهای گزافی بنام احساس بدبختی دارد.

وقتی افعال را با فعل اول شخص مفرد بکار می بریم، می پذیریم که مسوول انجام آن فعل خود ما بودیم و آن را ما انتخاب کردیم و دیگر قربانی بیماری روانی محسوب نمی شویم .

دنیای نظریه انتخاب دنیای مسوولیت پذیری است، استفاده از اسامی و صفات برای بیان افسردگی یا دیگر بیماری های روانی باعث می شود آدم ها تصور کنند جز رنج کشیدن کاری از دست آنها برنمی آید.

در یک دیدگاه افسردگی برای مهار عصبانیت بکار می رود و چون مهار کامل عصبانیت انرژی زیادی می برد، تا وقتی افسرده ایم انرژی کافی برای انجام کارهای دیگر نداریم.
اگر نمی توانستیم به سرعت و به شکل موثری خود را افسرده کنیم، نمی توانستیم زندگی زناشویی و یا زندگی در خانواده و جامعه را ادامه بدهیم.
افسرده کردن، خود جلوی بسیاری از خشونت های خانوادگی و زناشویی را می گیرد،
اگر هنگام ناکامی خودمان را افسرده نکنیم، خیابان ها و خانه ها مناطق جنگی خواهند شد.

وقتی کسی که خودش را سخت افسرده کرده است ناگهان از این کار دست می کشد، طوریکه عجیب به نظر برسد ، میتوان حدس زد که تصمیم به خودکشی گرفته است.  او با این تصمیم راهی برای خروج از بدبختی پیدا کرده است. رواندرمانگران همیشه مراقب هستند تا مبادا بیمارانی که برای مدت طولانی افسرده بوده اند به یکباره حالشان بهتر شود، زیرا با دیدن این بهبود می توان حدس زد ممکن است در فکر خودکشی افتاده باشند.

در یک دیدگاه دیگر افسردگی فریاد کمک خواستن است.

افسردگی خود در بسیاری موارد یک نوع کمک خواهی بدون التماس است،

قویترین شیوه مخابره پیام کمکم کن به دیگری است .

کمک خواستن بوسیله التماس غرور فرد را می شکند،

زیرا او دوست ندارد دیگران او را فرد بی عرضه ای تصور کنند .

ولی در روش افسرده کردن خود، فرد با دادن رنج و عذاب به خودش تقاضای کمک خواستن را در ذهن خودش مشروع می کند.

روانشناسان اجازه نمی دهند که بیماران آنها را با افسردگی خودشان کنترل کنند، ولی همچنان با آنها همدلی لازم را دارند.

در دیدگاه دیگری افسردگی فرار از مسوولیت است. ما به این دلیل خود را افسرده می کنیم تا کاری که باید انجام دهیم یا از انجام دادن آن می ترسیم را انجام ندهیم. مثلاً فردی که شغلی را به دلیل تعدیل نیرو از دست داده است، چون می ترسد اگر حتی شغل جدیدی بدست آورد، باز ممکن است شغلش را از دست بدهد و یا می داند که دنبال شغل جدیدی گشتن، مسوولیت سنگینی است، افسردگی را انتخاب می کند تا از زیر بار مسوولیت گشتن به دنبال کار جدید طفره رفته یا بدینوسیله از دیگران برای کار پیدا کردن کمک بخواهد.

• برای اینکه از شر این افکار منفی رها شویم، چاره ای نداریم جز اینکه خواسته و رفتارمان را تغییر دهیم. تغییرات و نامنظمی شیمی مغز می تواند معلول افسردگی باشد نه علت آن.

خلاصه نظریات گلاسر

ماهیت انسان

• نظریه انتخاب اعلام می دارد که ما به صورت لوح سفید به دنیا نیامده ایم که منتظر بمانیم تا نیروهای دنیای بیرون ما را با انگیزه کنند.
 ما با پنج نیاز که به صورت ژنتیکی رمز گذاری شده اند، به دنیا می آییم که ما را در زندگی بر انگیخته می کنند:

i. بقا،
ii. محبت و تعلق پذیری ،
iii. قدرت و پیشرفت ،
iv. آزادی و استقلال
v. تفریح

o نیاز به بقاء عبارتست از :خوردن، آشامیدن، خواب، پناهگاه، روابط جنسی، امنیت و…
o نیاز به تعلق شامل نیاز به عشق،شراکت و همکاری می باشد. این نیاز توسط دوستان خانواده، حیوانات خانگی ،گیاهان، آلبوم تمبر، تیم ها و کلوب ها ارضا می شود.
o نیازبه قدرت به معنی بهره کشی از دیگران نیست، بلکه منظور از آن پیشرفت، شایستگی و دستاورد احساس خود ارزشمندی و به حساب آمدن است.
o نیاز به آزادی، استقلال یا خود مختاری، اینکه فرد بتواند برای تعیین نحوه زندگی خود حق انتخاب داشته باشد و هیچ گزینه ای بر او تحمیل نشود.
o تفریح یعنی کاری را فقط و فقط برای لذت بردن انجام دادن.
 هر یک از ما از تمام این نیازها برخورداریم ولی نیرومندی آنها تفاوت دارد.

o وقتی که احساس بد می کنیم، یک یا چند تا از این پنج نیاز ارضاء نشده اند.  درمانگران نظریه انتخاب را به درمانجویان می آموزند تا آنها بتوانند نیاز ناکام شده را تشخیص داده و بکوشند آنرا ارضا کنند.

o نیازهای اساسی در بین تمام انسان ها مشترک است، منتها راه های برآورده کردن آن جنبه کاملاً شخصی دارد، زیرا عوامل اجتماعی (فرهنگ، دین، قومیت، نژاد و…) از یک سو و نوع تجارب فرد از سوی دیگر در آن تاثیر مستقیم دارند.

o دنیای کیفی همان تصاویر ذهنی فرد از “آرمان شهر”یا مدینه فاضله شخصی است که سه بخش دارد:
i. انسان های دوست داشتنی،
ii. اشیاء دوست داشتنی
iii. تجارب دوست داشتنی.

o در مدینه فاضله هر فرد “انسان ها” مهمترین عناصر محسوب می شوند. از این جهت است که نارضایتی در روابط بین فردی در کانون تمرکز درمان قرار گرفته است. دنیای کیفی ما شبیه آلبوم عکس است. کسانی که تحت درمان قرار می گیرند، یا هیچ کس را در دنیای کیفی خود ندارند یا کسی را دارند ولی نمی توانند به صورت رضایت بخشی با او ارتباط برقرار کنند. هنر درمان، وارد شدن به دنیای کیفی درمانجویان است.

رفتار کامل

o تمام کارهایی که ما را از لحظه تولد تا مرگ انجام می دهیم، با چند مورد استثناء ،انتخاب شده است.

رفتار کامل Total Behavior به ما می آموزد که تمام رفتارها از چهار عنصر جدا نشدنی تشکیل می شوند:
i. عمل ،
ii. تفکر ،
iii. احساس
iv. فیزیولوژی.

o عمل به رفتار فعال اطلاق می شود، مثل راه رفتن ،حرف زدن یا حرکت کردن.
o تفکر شامل افکار ارادی و غیر ارادی است، مثل خیالبافی و رویا.
o احساسات شامل شادی، رضایت، دلهره و دیگر احساسات خوشایند و یا ناخوشایند می باشند.
o فیزیولوژی مکانیسم های بدنی ارادی و غیر ارادی است، مثل عرق کردن و ادرار کردن.

o گلاسر رفتار انسان را به یک اتومبیل تشبیه می کند.  نیازهای اساسی انسان (تعلق خاطر، قدرت، آزادی، تفریح و بقاء) موتور ماشین هستند. این ماشین توسط خواست ها هدایت میشود.  چرخهای عقب آن هم احساسات و فیزیولوژی هستند. عمل و تفکر مثل چرخ های جلوی ماشین جهت رفتار را تعیین می کنند. تغییر دادن مستقیم احساسات یا فیزیولوژی بدون کمک گرفتن از عمل یا تفکر دشوار است. اما می توانیم صرف نظر از احساسات شخصی، عمل یا تفکر خود را تغییر دهیم.

انتخاب رفتار

o اگر روی رفتار خویش کنترل داریم، پس چرا رفتاری را انتخاب می کنیم که ما را ناراحت کند؟

انسان به چهار دلیل افسرده بودن، اضطراب و دیگر ناراحتی ها را انتخاب می کند :

1. با انتخاب افسردگی یا اضطراب می توان عصبانیت خویش را کنترل کرد. با افسردگی بیش از عصبانیت می توان روی دیگران کنترل داشت. عصبانیت، خشونت تنبیه را به دنبال دارد ولی افسردگی چنین عواقبی ندارد.

2. با افسردگی و اضطراب از دیگران کمک میگیریم. به این شکل نیاز خود به تعلق خاطر و گاهی قدرت را بر طرف می کنیم. افسرده شدن اگر چه دردناک است، ولی موثرترین حربه انسان برای کمک خواهی از دیگران بدون التماس کردن می باشد.

3. انسان ها با انتخاب رنج و بدبختی، بی میلی خویش برای انجام کارهای موثرتر را توجیه می کنند. مثلاً کسی که به دلیل اخراج شدن افسردگی را انتخاب کرده است، برایش به دنبال کار نگشتن آسان تر است تا پیدا کردن کار جدید.

4. انتخاب افسردگی یا اضطراب به انسان امکان می دهد روی دیگران تسلط پیدا کنند. وقتی شخصی افسردگی را انتخاب می کند، دیگران باید از او مراقبت کنند، و حتی غذا و مسکن دهند .

به همین چهار دلیل است که درمانگر نمی تواند به آسانی بیمار را وادار کند به جای افسردگی یا اضطراب به رفتار های موثر روی آورد.

راهبردهای واقعیت درمانی

o واقعیت-درمانی، یک نظام روان درمانی فن گراست. با این حال واقعیت-درمانگران از بعضی از فنون رواندرمانی بیشتر استفاده می کنند.

این فنون عبارتند از:
i. سوال کردن،
ii. مثبت بودن،
iii. شوخی کردن،
iv. رویارویی،
v. فنون تناقضی.

o سوال کردن .
در واقعیت درمانی سوالات نقش مهمی دارند. سوالات به چهار شیوه به واقعیت درمانگرها کمک میکند:
a) ورود به دنیای مراجع،
b) جمع آوری اطلاعات،
c) دادن اطلاعات،
d) کمک به مراجع برای کنترل بیشتر زندگیش

o مثبت بودن.
درمانگر روی کاری که مراجع می تواند انجام بدهد متمرکز می شود. برای نمونه وقتی مراجع می گوید: از حرف هایی که فلانی امروز در مورد من زد عصبانی هستم.
درمانگر می گوید: برای اینکه عصبانی شدن از فلانی را انتخاب نکنی، می خواهی چه کار کنی؟

o شوخی.
چون درمانگر درگیری دوستانه ای با مراجع دارد، طبیعی است که گاهی به شوخی متوسل شود. چون طبق نظریه واقعیت درمانی، تفریح یک نیاز بنیادی است که گاهی باید از آن استفاده کرد.

o رویارویی.
رویارویی در واقعیت درمانی اجتناب ناپذیر است، چون درمانگر هیچ عذر و بهانه ای را نمی پذیرد و به راحتی تسلیم نمی شود.

o فنون تناقضی.
برنامه ریزی و متعهد کردن مراجع نسبت به برنامه ها بطور مستقیم انجام می شود. اما گاهی مراجع مقاومت می کند. در این صورت دستورالعمل های متناقض به آنها داده می شود.
مثلاً به مراجعی که وسواس اشتباه نکردن در کار دارد، یاد میدهد که اشتباه کند.

فرآیند واقعیت درمانی

o واقعیت درمانی را تحت عنوان چرخه مشاوره مطرح می کنند که در آن درمانگر می تواند بین مراحل جلو و عقب برود. این مراحل عبارتند از:

a) ایجاد یک محیط دوستانه :  درمانگر آدم گرم، مهربان، خودمانی، خوشبین و صادقی است. این موضع باعث جلب اعتماد مراجع می شود.

b) کشف رفتار کامل : شامل عمل، تفکر، احساس، فیزیولوژی می شود. تغییر در زندگی در گرو عمل است. این جنبه از واقعیت درمانی بسیار مهم است. درمانگر دوست دارد بداند مراجع چه کار می کند؟

c) ارزیابی رفتار: از مراجع خواسته می شود به رفتارش با دید انتقادی بنگرد و ببیند که آیا آن رفتار بهترین انتخاب او هست یا نه . البته این مراجع است که قضاوت های ارزشی انجام می دهد نه مشاور.

d) برنامه ریزی برای عملکرد بهتر: پس از ارزیابی رفتار باید ببینیم چه کار می توانیم بکنیم. برنامه ها شامل انجام رفتارهایی خاص و مشروح می باشد. مثلاً اگر برنامه این است که فردا صبح ساعت ۶ بیدار شویم، باید ببینیم ساعت زنگدار داریم، آن را کجا بگذاریم و… برنامه باید طوری ریخته شود که امکان شکست آن کم باشد، تامراجع احساس موفقیت کند.

e) تعهد نسبت به برنامه ها: درمانگر برای لازم الاجرا کردن برنامه ها قرارداد شفاهی یا کتبی می بندد. ولی معمولاً تعهد کتبی محکم تر و از نظر شدت انگیزه قویتر عمل می کند.

f) قبول نکردن بهانه ها: وقتی سوال “چرا” را مطرح می کنیم در واقع زمینه ساز عذر و بهانه شده ایم. در واقعیت درمانی جایی برای بهانه ها نیست و مشاور باید مشاوره را ادامه دهد و دیگر برنامه ها را به اجرا گذارد.

g) امتناع از تنبیه یا انتقاد : وقتی مراجع طبق برنامه عمل نمی کند باید عواقب آن را بپذیرد. اما مشاور حق ندارد از مراجعی که روش های واقعیت درمانی را اجرا نکرده انتقاد کند و یا با او مشاجره کند. البته گاهی انتقاد کردن مناسب است ولی باید کم و متوجه رفتار شخص باشد نه شخصیت او.

h) تسلیم نشدن : تغییر کردن برای مراجعانی که قبلاً اقدامات بی نتیجه ای برای کنترل زندگی خویش داشته اند دشوار است. مشاور نباید تسلیم شود بلکه باید این چرخه را تکرار کند تا به نتیجه دلخواه برسد.

ویژگی های واقعیت درمانی

o واقعیت درمانی سریعاً روی رابطه ناخوشایند یا فقدان رابطه تمرکز می کند، که معمولاً علت مشکلات درمانجویان است. وقتی که درمانجویان شکایت می کنند که دیگران باعث رنج آنها شده اند، درمانگر خود را درگیر یافتن مقصر نمی کند.

o اصل بنیادی نظریه انتخاب این است که: تنها فردی را که شما می توانید کنترل کنید خودتان است.

o درمانگران برای مدت طولانی به شکایت کردن، سرزنش کردن، و انتقاد کردن گوش نمی دهند، زیرا اینها بیهوده ترین رفتارها درخزانه رفتاری ما هستند.

• درمانگران روی چه چیزی تمرکز می کنند؟

a. تاکید بر انتخاب مسئولیت
درمانگران طوری با افراد برخورد می کنند “انگار که” آنها حق انتخاب دارند. درمانگران روی چیزهایی تمرکز می کنند که درمانجویان در آن حق انتخاب دارند، زیرا انجام این کار آنها را به آنچه نیاز دارند، نزدیکتر می کند. برای مثال درگیر بودن در فعالیتهای معنی دار، مانند کار، می تواند نیاز به قدرت درمانجو را برآورده کند. وقتی که درمانجو احساس خوبی نسبت به خود داشته باشد، هویت توفیق شکل می گیرد.

b. رد کردن انتقال
درمانگران سعی می کنند در کار حرفه ای خویش، خودشان باشند. انتقال راهی است برای اینکه درمانگر و درمانجو “از خودشان بودن” اجتناب کنند و آنچه را که در زمان حال انجام می دهند نپذیرند.

c. حفظ زمان حال
قبول است که ما نتیجه گذشته خویش هستیم، ولی قربانی گذشته خود نیستیم، مگر اینکه چنین انتخاب کرده باشیم. درمانگران اعتقاد دارند هر اتفاقی که در گذشته صورت گرفته باشد، به زمان حال ارتباطی ندارد. ما فقط می توانیم نیاز های خود را در زمان حال ارضا کنیم. واقعیت درمانگران گذشته را کاملاً رد نمی کنند. اگر درمانجو بخواهد درباره موفقیت های گذشته صحبت کند، درمانگر گوش می کند. زیرا این تجربیات ممکن است در زمان حال تکرار شود.

d. اجتناب از تمرکز کردن روی نشانه ها
در درمان سنتی با پرسیدن از درمانجویان که چه احساسی دارند و چرا وسواس یا فوبی دارند، وقت زیادی صرف تمرکز روی نشانه ها می شود.
افرادی که نشانه هایی دارند، تصور می کنند که اگر فقط بتوانند از نشانه ها رهایی یابند، به خشنودی دست خواهند یافت.
آنها از پذیرفتن این واقعیت اکراه دارند که رنج بردن آنها ناشی از رفتار کاملی است که خودشان انتخاب کرده اند.
نشانه های آنها را می توان به صورت هشدار بدن آنها در نظر گرفت که اعلام می کند رفتاری که انتخاب کرده اند نیازهای اساسی آنها را ارضا نمی کند.
درمانگر وقت کمی را صرف نشانه ها می کند، زیرا نشانه ها تا زمانی ادامه می یابند که برای پرداختن به رابطه ای ناخوشایند یا ناکامی نیازهای اساسی، مورد نیاز باشند.

e. به چالش طلبیدن دیدگاه های سنتی درباره بیماری روانی

نظریه انتخاب این عقیده سنتی را که افراد مبتلا به نشانه های جسمانی و روانی مشکل ساز بیماری روانی هستند، رد می کند.
گلاسر این دیدگاه را قبول ندارد که افراد مبتلا به نشانه ها می توانند خودشان دست بکار شده و نشانه های ناتوان کننده خود را برطرف کنند.
گلاسر صرف نظر از اینکه نشانه های مشکل روانی چقدر شدید بوده اند، هرگز داروی مغزی برای درمانجویان تجویز نکرده است.
او تاکید دارد که داروهای روان پزشکی عوارض جانبی جسمانی و روانی دارد.

اهداف واقعیت درمانی

o هدف کلی واقعیت درمانی این است که به انسان ها کمک کنیم تا نیاز روانشناختی خویش به تعلق خاطر، قدرت، آزادی و تفریح را مسئولانه و به نحو رضایت بخشی ارضاء کنند.
o پرورش قبول مسئولیت در فرد و ایجاد هویتی موفق هم از اهداف واقعیت درمانی است.

o در واقعیت درمانی از نظریه های یادگیری به میزان وسیعی استفاده می شود.
o یادگیری در تمام فعالیت های زندگی رخ می دهد و روی همین اصل یادگیری یکی از اجزای لاینفک جریان درمان محسوب می شود.
o انسان چیزی جز ماحصل یادگری هایش نیست و هویت همانا ترکیبی است از رفتارهای یادگرفته شده و یادگرفته نشده.

خدمات واقعیت درمانی

o از جمله امتیازات واقعیت درمانی تمرکز نسبتاً کوتاه مدت آن و این واقعیت است که به مشکلات رفتاری هشیار می پردازد.
o محور فرایند درمان، بینش، آگاهی، خودسنجی درمانجو، برنامه ریزی برای عمل و احساس تعهد نسبت به دنبال کردن برنامه است.

کاربست سیستم WDEP

o برای توصیف روش هایی که می توان از آنها برای کاربست واقعیت درمانی استفاده کرد، واژه اختصاری WDEP را بکار می برند.

i. خواستن W – اینکه مراجع چه چیزی میخواهد Want.
ii. انجام دادن وجهت دادن D – رفتار فعلی او را به کجا میبرد Do.
iii. خود ارزیابی E – آیا رفتارهای فعلی فرد مفیدند Evaluation
iv. نقشه و برنامه ریزی P – Planning

محدودیتهای واقعیت درمانی و انتقادات وارد شده به آن

 از محدودیتهای واقعیت درمانی این است که روی این جنبه ها تاکید نمی کند:
i. ناهشیاری،
ii. تاثیر تجربیات اوایل کودکی،
iii. ارزش درمانی رویاها،
iv. جایگاه انتقال

نظریه شخصیت

o در تمام فرهنگ ها، به وجود آمدن هویت یکی از شرایط اساسی انسان کامل بوده است. هویت،مبتنی بر آگاهی منحصر به فرد انسان از این امر است که ما به گونه ای، از هر انسان دیگر روی زمین مجزا و متمایز هستیم. آگاهی ما از اینکه موجودات منحصر به فردی هستیم، احساس مسئولیت عمیقی را به همراه دارد.

o واقعیت درمانی، هویت را از دیدگاه درمانی مورد بررسی قرار می دهد و به دو جزء هویت توفیق و هویت شکست تقسیم می کند.
در آغاز، هویت تمام کودکان هویت توفیق به حساب می آید.  ولی بعداً،مقارن با سنین چهار یا پنج سالگی،هویت شکست هم ظاهر می شود.  به عبارت دیگر تشکیل هویت شکست همزمان با سنی است که کودک مدرسه را آغاز می کند.

o افراد موفق دو خصیصه بارز دارند.

A. مطمئن هستند که شخص دیگری در این دنیا آن ها را آن طوری که هستند دوست دارند، و آنها نیز متقابلاً فرد دیگری را در زندگی خود دارند که نسبت به او عشق و محبت می ورزند .

B. آنها این درک و احساس را دارند که انسان های با ارزشی هستند. ارزشمندی و عشق و محبت دو جزء متفاوت هستند. ارزشمندی از راه انجام کارهای توام با موفقیت حاصل می شود.

• در این مکتب، انسان تا حد زیادی همان چیزی است که انجام می دهد و اگر بخواهیم در او تغییری ایجاد کنیم، باید در رفتارش و آنچه که انجام می دهد، تغییراتی بوجود آوریم.
پس تغییر هویت به دنبال تغییر رفتار حاصل می شود.

پرورش و تعلیم و تربیت

• مطالعات یكی پس از دیگری نشان می دهد که زندانها پر است از آدم هایی که در دوران کودکی با آنها بدرفتاری شده یا از آنها غفلت شده است.
بخش اعظم شاد نبودن خانواده ها حاصل عملکرد پدر و مادر خوش نیتی بوده که فرزندان خود را مجبور می کرده اند کاری را که فرزندشان دوست نداشته انجام بدهند.
سال ها بعد این تعارض و اختلاف مجدداً نمایان می شود و کودکان دیروز، پدر و مادرهای پیر خود را به کارهایی وامیدارند که دوست ندارند انجام بدهند. مثل خانه سالمندان یا نقل مکان کردن به خانه آنها.

o در مورد کودکان توصیه کنید ولی دستور ندهید، بدون آنکه بیش از حد غرق آینده فرزندانتان شوید، سعی کنید نزدیکی خود را با آنها جفظ کنید، نق نزنید.

o اعتماد سازی یعنی به فرزندانمان بفهمانیم هر حرفی بزنند یا هر کاری بکنند ما طردشان نخواهیم کرد.
o کسانی که در کودکی از نزدیکانشان آسیب دیده اند، در بزرگسالی نمی توانند به کسی اعتماد کنند.
o نظریه انتخاب ، گذشته را علت مشکلات فعلی ما نمیداند. مراجعان از گذشته خود برای روبرو نشدن با وقایع حال حاضر زندگی استفاده می کنند
o خاطرات غلط مراجعین گاهی واقعی تر از واقعیت به نظر می رسند و چون این خاطرات محصول دستگاه خلاق ذهن ماست، ممکن است با واقعیت گذشته بسیار متفاوت باشد.

o یادگیری وقتی مهیج می شود، که بتوانیم آن را بهبود ببخشیم. معلمان متفکر، دانش آموزان را وادار به فکر کردن می کنند.

چند اصل اساسی

سوال بسیار مهم نظریه انتخاب این است که آیا کاری که ما می کنیم طرف مقابل را به ما نزدیکتر می کند یا دورتر؟

A.  فقط رفتار خودمان را می توانیم کنترل کنیم. وقتی عملاً این موضوع را بفهمیم، متوجه خواهیم شد که آزادی ما خیلی بیشتر از آن است که تصور می کردیم.

B. ما فقط از دیگران می توانیم اطلاعات دریافت کنیم و به آنها اطلاعات بدهیم. حق انتخابمان در این است که با این اطلاعات چگونه برخورد کنیم. وقتی از کنترل کردن دیگران دست بردارید بخش زیادی از آزادی خود را بدست می آورید.

C. مشکلات روان شناختی دراز مدت، مشکلات رابطه ای هستند. تمام ابعاد زندگی خود را بررسی کنیم و ببینیم چرا احساس بدبختی را انتخاب کرده ایم.

D. ما مجبور نیستیم به گذشته ها یا آینده های دور بپردازیم.

E. بجای یادآوری و زنده کردن وقایع دردناک گذشته، بر روی بهبود بخشیدن بر روابط فعلی تمرکز کنیم.

F. ما تحت فرمان پنج نیاز ژنتیکی هستیم : نیاز به زنده ماندن و بقا، نیاز به عشق و تعلق، نیاز به قدرت، نیاز به آزادی، نیاز به تفریح.

G. وقتی زندگی ایده الی یا خود ایده الی یا دنیای کیفی درونیمان را جایی می گذاریم که نمی توانیم به آن دسترسی پیدا کنیم، در حقیقت از آزادی خودمان صرفنظر کرده ایم.

H. هرگاه احساس کردید که در روابطتان آزادی دلخواه تان را ندارید، بدانید که شما یا طرف مقابلتان یا هر دو نمی خواهید این اصل بدیهی را بپذیرید که : فقط زندگی و رفتار خودتان را میتوانید کنترل کنید و نه دیگری را.

نکته نهایی و اساسی

• ما زمانی آرامش و  خوشبختی را داریم، که حس کنیم بر زندگی خودمان کنترل داریم، و برای داشتن این کنترل دو اصل را باید قبول کنیم:

I. زمانی میتوانیم بر زندگی مان کنترل داشته باشیم که این نیروی کنترل را بر خودمان و دنیای درونیِ خودمان، یعنی ذهن و فکر و عمل خودمان معطوف کنیم، نه بر محیط و شرایط و آدمهایِ بیرونی.

II. قبول کنیم هر عملی که از ما سر میزند و یا هر احساسی که داریم انتخاب خودِ ماست، چون اگر ما بپذیریم که این احساس یا عمل، مثل احساس بدبختی یا افسردگی، انتخاب ما نبوده، آنوقت تصور میکنیم که کنترل لازم بر خودمان و زندگی مان را نداریم و در نتیجه آرامش مان را از دست میدهیم.